Արցախի Մարդու իրավունքների պաշտպան Ռուբեն Մելիքյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադառնում է այն ակնկալիքներին, որ ունի Ապրիլյան պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանի կատարած դաժանությունների վերաբերյալ զեկույցը դիվանագիտական խողովակներով միջազգային հանրությանը ներկայացնելուց հետո: Նա նաև ասում է, որ ադրբեջանական զինուժն ապրիլին իրեն այդպիսի վայրագություններ թույլ տվեց նաև այն պատճառով, որ Լեռնային Ղարաբաղում չկան իրավապաշտպան կազմակերպություններ։
Ադրբեջանական զինուժն ապրիլին իրեն նման վայրագություններ թույլ տվեց նաև այն պատճառով, որ ԼՂ-ում չկան իրավապաշտպան կազմակերպություններ. Արցախի ՄԻՊ
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, դեկտեմբերի 10, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Ներկայացնում ենք Tert.am-ի հարցազրույցն ամբողջությամբ.
«- Պարո՛ն Մելիքյան, 2016թ. Ապրիլյան պատերազմի ընթացքում Ադրբեջանի կատարած դաժանությունների վերաբերյալ նոր զեկույց ներկայացնելուց հետո (որում անդրադարձ էր կատարվում երեք պատերազմական հանցագործությունների` խոշտանգում, մահվամբ պատժում (execution), և մարմինների անարգում) հայտարարել էիք, որ Ձեր առաջնահերթ թիրախային խումբը մարդու իրավունքների գծով մասնագիտացված միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպություններն են: Խոսքն ի՞նչ կազմակերպությունների մասին է և ինչ-որ կազմակերպությունների վրա կանգ առե՞լ եք:
- Իմ պնդումը հետևյալն էր. մենք հասկանալու համար պատճառները, թե ինչն էր բերել նրան, որ ադրբեջանական Զինված ուժերն ունեցել են, որոշակիորեն, նաև անպատժելիության, մեր պատկերացմամբ` եկել էինք այն եզրակացության, որ այստեղ դեր է ունեցել այն հանգամանքը, որ Արցախում բացակայում են միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունների գրասենյակները, առաքելություններ: Եվ ես խնդիր եմ բարձրացնում, որ սա մեր համար շատ կարևոր է, որ մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպությունները, լինելով անկախ դիտորդ, եթե ներկայացնեն իրենց տեսածը, ապա դա օբյեկտիվորեն ավելի հավաստի կլինի:
-Բայց Դուք ծանոթացե՞լ եք` չճանաչված պետություններում գործո՞ւմ են իրավապաշտպան կազմակերպությունների գրասենյակներ ու առաքելություններ:
-Իհարկե:
- Վստահ եմ, որ Ձեր զեկույցը դիվանագիտական աղբյուրներով փոխանցել եք միջազգային հանրությանը: Դա ընդունվելո՞ւ ի գիտություն, թե՞ հնարավոր է`ունենա քաղաքական և իրավական հետևանքներ:
– Նախ, եկեք հասկանանք, որ Մարդու իրավունքների պաշտպանի զեկույցն, առաջին հերթին և առավելապես, աղբյուր է: Տարբեր կազմակերպությունների կողմից մարդու իրավունքների վիճակը հասկանալու համար: Տեղեկատվության աղբյուր է: Եվ ես փորձել եմ այդ` ապրիլյան դեպքերի կապակցությամբ տեղեկատվության աղբյուրը ներկայացնել: Թե ինչի համար դա կարող են հետագայում օգտագործել, դա մեր հնարավորությունների տիրույթում չէ: Իհարկե, կաշխատենք այդ ուղղությամբ, և կարևոր աջակցություն կարող ենք տրամադրել թե՛ հայաստանյան, թե՛ սփյուռքի կառույցներին: Եվ ես իմ ասուլիսի ժամանակ հատուկ ընդգծեցի Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանի գործունեությունը ողջունելի ենք համարում այն տեսակետից, որ նա միջազգային ատյաններում ու հարթության մեջ ակտիվորեն ներկայացնում է մեր կողմից մշակված փաստաթղթերն ու զեկույցները:
– Ասում եք` զեկույցը աղբյուր է: Այսուհանդերձ, այդ աղբյուրի հիման վրա դատարաններ և, մասնավորապես, Հաագա դիմելու հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք:
– Ես չեմ խոսում որևէ դատական ատյան դիմելու մասին, որովհետև դատական ատյաններ դիմելու իրավասություն ՄԻՊ-ը չունի:
– Մնացածն իրավական տեխնիկայի հարց է: Օրինակ` ինչ-որ մի կազմակերպություն կարող է դիմել Ձեր զեկույցի հիման վրա:
- Այս հարցին ուզում եմ հետևյալ պատասխանը տալ: Մենք մեր զեկույցում նշում ենք միջազգային իրավունքների խախտումներ, ոչ միայն փաստերն ենք ներկայացրել, այլև իրավական մոտեցումներ: Հետագա քայլերը մեր իրավասություններից դուրս են: Շատ հաճախ են խոսում՝ դիմել այս դատարան, դիմել Հաագա… պետք է պատկերացնել, որ սրանք շատ սպեցիֆիկ կառույցներ են, և Հաագայի միջազգային դատարանն այն դատարանը չէ, որ կարող ես ամեն օր դիմել և պետք է մի քիչ ավելի լավ պատկերացնել այդ դատական ատյաններին դիմելու ընթացակարգերը, հնարավորությունները, հնարավոր հետևանքները, դրա համար անհրաժեշտ պայմանները: Ես նախապես դիրքորոշում չեմ հայտնում` անհրաժե՞շտ է, պե՞տք է, պետք չէ՞, ուղղակի ուզում եմ ընդգծել, որ սա այնքան կարևոր հարց է, որ չպետք է դրա մասին հայտարարություններ անել` առանց բազմաթիվ գործոններ հաշվի առնելու: Այլ բան կարող եմ ասել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի հետ կապված: Մենք տեղեկացված ենք, որ բազմաթիվ դիմումներ եղել են ՄԻԵԴ և նաև տեղեկացած ենք, որ զոհերի հարազատների կողմից եղել են:
– Ձեր զեկույցը արդեն փոխանցվե՞լ է դիվանագիտական խողովակներով և արձագանքներ ստացե՞լ եք: Հատկապես նկատի ունեմ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն ներկայացնող երեք երկրների համանախագահության մակարդակով, կամ այդ երկրները ներկայացնող դիվանագետների:
– Կարող եմ ասել, որ այս պահի դրությամբ դեռ ողջ ծավալով չենք սկսել տարածման աշխատանքները: Ընդամենը դեռ մի քանի հասցեներով ենք ուղարկել, և արդյունքների մասին խոսելու հիմքեր չունենք: Բայց ուզում եմ ընդգծել, որ այդ հայտարարությունում, որ եղավ դեկտեմբերի 8-ին Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների կողմից, մենք այնտեղ տեսանք, ճիշտ է, ոչ հասցեական, բայց ամեն դեպքում, վայրագությունների խիստ դատապարտում: Եվ կարծում եմ`սա կարող է լինել նաև քաղաքական կամք` նման վայրագությունները ոչ միայն անթույլատրելի համարելու, այլև կարծում եմ, որ դրանից պետք է բխի քաղաքական կամք ու որոշակի իրավական հետևանքներ»:
