Ամերիկյան Միջազգային հարաբերությունների խորհրդի (CFR) պաշտոնական կայքը հրապարակել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի նախկին համանախագահ, դեսպան Քերի Կավանոյի և Փոլ Սթեյերսի հոդվածը, որում մասնավորապես նշվում է, որ այս տարվա ընթացքում Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի միջև կայանալիք բանակցությունները կարող են նվազեցնել երկու պետությունների միջև զինված հակամարտության վերսկսման հավանականությունը:
Կավանոյի և Սթեյերս. Սարգսյան-Ալիև հանդիպումը կարող է նվազեցնել զինված հակամարտության վերսկսման հավանականությունը
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 26 սեպտեմբերի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Հեղինակները միևնույն ժամանակ նշում են, որ դեռ անհայտ է մնում, թե արդյոք 2017 թվականին կհանդիպեն Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները: Նրանք երկուսն էլ ներկա են եղել Նյու Յորքի գլխավոր վեհաժողովին, սակայն չեն հանդիպել:
«ԼՂ շուրջ բախումները ազդեցությունը կունենան ոչ միայն կողմերի, այլ ողջ Հարավային Կովկասի վրա։ Կարող է սկսվել փախստականների հոսք, որը լրջորեն կազդի հարևան Վրաստանի վրա, որտեղ բնակվում են հայկական և ադրբեջանական փոքրամասնություններ: Բացի այդ, Վրաստանը բնական գազի առումով չափազանց կախվածություն ունի Ադրբեջանից: Բախումները կարող են խախտել շրջանի էներգափոխադրման ցանցը, որը ադրբեջանական ռեսուրսները Վրաստանի միջով տեղափոխում է Թուրքիա և դրա սահմաններից դուրս։
Հարավային Կովկասի անկայունությունը կխճճի Վաշինգտոնի արդեն իսկ լարված հարաբերությունները Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Իրանի հետ։ Հակամարտությունում ռուսական բանակի ներգրավածությունը հակառակ ազդեցությունը կունենա ռուսական ռևանշիզմը զսպելու ԱՄՆ-ի վաղեմի ջանքերի վրա:
ԼՂ հակամարտությունը կարգավորելու վերաբերյալ ջանքերը փակուղում են հայտնվել։ 2016թ ապրիլից բախումներից հետո, երկու կողմերի քաղաքական դիրքորոշումն ավելի է կոշտացել՝ փոխզիջումային կարգավորման համար առաջարկելով խղճուկ տարբերակ։ Մինսկի խմբի համանախագահները այդ ժամանակ հանդիպեցին կողմերի հետ և առաջարկեցին վստահության և անվտանգության ուղղված միջոցառումներ, որոնք նպատակ ունեն նվազեցնել բռնության հավանականությունը։
Նման միջոցառումներից հատկանշական է երկուսը՝ ԵԱՀԿ դաշտային առաքելության անդամների թվի ավելացում ու սահմանային միջադեպերը հետաքննող մեխանիզմներ ստեղծելը։ Առաջարկն ընդունվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի կողմից, սակայն դրանցից ոչ մեկը չի իրականացվել։
Մինսկի խմբի համանախագահների դիվանագիտական առաքելությունը 2017թ-ին կենտրոնացված է Սարգսյանին և Ալիևին բանակցությունների սեղանի շուրջ վերադարձնելուն։ Չնայած նման հանդիպումը ոչ միայն կնշանակի հակամարտության կարգավորման ուղղությամբ առաջընթաց, այլ նաև այն կարող է կանխել վերսկսված բռնության վտանգը:
Մի շարք մտահոգությունների կան, թե ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամպի վարչակազմի համար այս հակամարտությունը արդյոք առաջնահերթություն է։ ԱՄՆ պետքարտուղար Ռեքս Թիլերսոնի՝ օգոստոսին գրված նամակը Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Բոբ Քորկերին հանգեցրել է ենթադրությունների, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում հատուկ ներկայացուցչի պաշտոնը կարող է կրճատվել Պետքարտուղարության սպասվող վերակազմավորման շրջանակում:
Անգամ եթե պաշտոնը պահպանվի, ԱՄՆ նոր համանախագահ Էնդրյու Շեֆերը հնարավոր է չառաջադրվի դեսպանի աստիճանի: ԱՄՆ ներկայացուցիչը իր ռուս և ֆրանսիացի գործընկերների համեմատ կլինի ակնհայտորեն ստորադասված դիրքում և կընկալվի որպես ազդանշան ԵԱՀԿ-ի շրջանակում կարգավորման գործընթացում ԱՄՆ-ի շահերի թուլացման և աջակցության նվազման մասին»,-նշված է հոդվածում:
Հոդվածում հեղինակները որպես հավելյալ գործողություններ ու տարբերակներ առաջարկում են, որպեսզի Մինսկի խմբի համանախագահները կողմերի վրա ճնշում գործադրեն հավելյալ միջոցառումներ իրականացնելու հարցում, որն էլ իր հերթին կհանգեցնի շփման գծի և Հայաստան-Ադրբեջան սահմանի բռնությունների նվազման։ Նաև առաջարկվում է հեշտացնել Հայաստանի և Ադրբեջանի փորձագետների միջև տեխնիկական հարցերի վերաբերյալ բանակցությունները։ Երկու պետությունների քաղաքացիական հասարակության միջև կապ հաստատվի։
«Եթե դիվանագիտական ճակատում մոտ ապագայում առաջընթացի հնարավորություն չկա, խաղաղության հաստատմանն ուղղված շատ նախաձեռնություններ պետք է ձեռնարկվեն միջազգային մտահոգությունն ընդգծելու, ռազմական գործողությունների վերսկսմանն ավելի լավ պատրաստվելու և խաղաղության հաստատման ուղղությամբ առաջընթացի տարածքն ընդլայնելու համար: Բարեբախտաբար, այդ գործողությունների մի մասն արդեն սկսվել է»,- Panorama.am-ի փոխանցմամբ՝ եզրակացրել են Քերի Կավանոյը և Փոլ Սթեյերսը։