Թեև Գոլանի գործընթացը չի կարող լինել նախադեպ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման համար, սակայն հայկական կողմին կտա քաղաքական հնարավորություններ․ Կ. Վերանյան
Տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Կարեն Վերանյանի խոսքով՝ Կոսովոյի, Աբխազիայի շուրջ զարգացումները ցույց տվեցին, որ դրանք ինքնին նախադեպային էին, սակայն չեն կարող լինել նախադեպ այլ հակամարտությունների համար, բացառություն չէ նաև արցախյան հակամարտությունը:
Թեև Գոլանի գործընթացը չի կարող լինել նախադեպ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման համար, սակայն հայկական կողմին կտա քաղաքական հնարավորություններ․ Կ. Վերանյան
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 24 մարտի,ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Նա Tert.am-ի հետ զրույցում նման դիտարկում արեց՝ խոսելով այն մասին, թե որքանով է հնարավոր, որ ԱՄՆ-ի կողմից Գոլանի բարձունքները Իսրայելինը ճանաչելը նախադեպային կարող է լինել արցախյան հիմնախնդրի համար:
«Կոսովոյի նախադեպը մինչ օրս որևէ դեպքում կիրառություն այդպես էլ չգտավ, նույնը վերաբերում է նաև ՌԴ կողմից Աբխազիայի անկախությունը ճանաչելու հարցին: Դրա պատճառները կարելի է թվարկել՝ սկսած հակամարտությունների ներքին, էթնիկ առանձնահատկություններից, պատմամշակութային զարգացման դինամիկայից, վերջացրած արտաքին գործոններով ու հիմնական խաղացողների շահերի տեսանկյունից դրանց կարգավորման շուրջ հակասական դիրքորոշումներով: Այդ առումով բացառություն չէ նաև Գոլանի բարձունքների շուրջ ստեղծված իրավիճակը»,- ասաց նա:
Հիշեցնենք, որ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել էր, որ ԱՄՆ-ն պետք է ճանաչի Գոլանի բարձունքի նկատմամբ Իսրայելի ամբողջական ինքնիշխանությունը, ինչը խիստ կարևոր է Իսրայել պետության անվտանգության և տարածաշրջանային կայունության համար:
Կարեն Վերանյանի խոսքով՝ Գոլանի հետ կապված գործընթացը, թեև, չի կարող լինել նախադեպ արցախյան հիմնախնդրի կարգավորման համար, միևնույն ժամանակ, սակայն այդ հարցի առնչությամբ կան քաղաքական հնարավորություններ, որոնք կարող ենք օգտագործել թե հայ-ամերիկյան հարաբերություններում և թե միջազգային հարաբերություններում առհասարակ՝ ստանալու որոշակի դիվիդենտներ:
«Խոսքը, մասնավորապես, վերաբերում է նրան, որ մինչ Թրամփի` Գոլանի բարձունքները՝ որպես Իսրայելի սուվերեն տարածք ճանաչելու մասին հայտնի հայտարարությունը, ԱՄՆ պետդեպարտամենտի մարդու իրավունքների հարցերով վերջին զեկույցում Իսրայելի կողմից «գրավյալ» Գոլանի բարձունքները սահմանումը փոխվեց Իսրայելի կողմից «վերահսկվող» Գոլանի բարձունքները ձևակերպմամբ: Այստեղ կան հստակ ռեսուրսներ, որոնք կարելի է և պետք է դիտարկել արցախյան հիմնախնդրի համատեքստում»,- ասաց նա:
Ըստ փորձագետի՝ էականն այստեղ այն է, որ այդ փոփոխված տարբերակով սահմանումը տեղ է գտել հենց մարդու իրավունքներին վերաբերող զեկույցում: Իսկ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը և դրա իրացման ժողովրդական պահանջը, նրա նկատառմամբ, ուղղակիորեն հենվում է նախևառաջ մարդու իրավունքների ու անհատի հիմնական ազատությունների պաշտպանության հիմնարար սկզբունքի վրա:
«Սա իսկապես լավ հնարավորություն է հայկական կողմի համար դիվանագիտական ու տեղեկատվական հարթություններով բարձրաձայնելու այդ հարցը նշյալ շեշտադրումով: Սա հրատապություն ենթադրող հիմնահարց է, որն անհրաժեշտ է տարբեր օղակներով ձևակերպել որպես հայ-ամերիկյան հարաբերությունների օրակարգային հարց»,- ասաց նա:
Կարեն Վերանյանը նկատեց, որ եթե Գոլանի բարձունքների նկատմամբ Իսրայելի սուվերեն իրավունքը ճանաչվի և, այնուամենայնիվ, տեսականորեն որպես նախադեպ տարածվի արցախյան հիմնախնդրի վրա, ապա այստեղ ավելի շուտ կարելի է խոսել այն քաղաքական, իրավաքաղաքական հնարավորություններից, որոնք, ըստ էության, կվերափոխեն արցախյան բանակցային գործընթացի ու հակամարտության կարգավորման ամբողջ տրամաբանությունը:
«Սա այն իրավաքաղաքական նախադրյալն է, որը դե յուրե ու դե ֆակտո կամրագրի Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը: Այդ առումով խնդիրներ կարող են առաջանալ` պայմանավորված նման զարգացումների բերումով Բաքվի մերժողական դիրքորոշմամբ: Կարծում եմ, սակայն, նույնիսկ եթե շարժվենք այդ սցենարով, Ադրբեջանի իշխանությունները, այնուհանդերձ, չունենալով այլընտրանք, ստիպված կլինեն համակերպվել ստեղծված նոր իրավիճակի հետ»,- ասաց նա:
Խոսելով՝ ԱՄՆ նախագահի քայլի միջազգային նշանակության մասին՝ Կարեն Վերանյանը նշեց, որ Թրամփի այդ հայտարարությունն իսկ, անկախ դրա իրավական հետագա ամրագրումից, նոր լարվածություն է առաջացրել միջազգային հանրությունում:
Ինչպես ակնկալվում էր, այդ հայտարարությանը արդեն դեմ են արտահայտվել Ռուսաստանն ու ԵՄ-ն: Պետք է սպասել, որ Թրամփի հայտարարությունը կկոշտացնի նաև սիրիական գործընթացներում իրանական կողմի դիրքորոշումն ու ռազմական մարտավարությունը: Ի վերջո, այդ հայտարարությունը կարող է նոր բախումների ալիք բարձրացնել Սիրիայում Իրան-Իսրայել դիմակայությունում ներգրավված այլ տարածաշրջանային շահերի միջև:
Մյուս կողմից՝ այն կարող է վերջնականապես տապալել պաղեստինա-իսրայելական հակամարտության կարգավորման` Սպիտակ տան կողմից մշակված փաթեթ-առաջարկը, որը նախատեսվում էր ներկայացնել հակամարտող կողմերին Իսրայելում ապրիլի 9-ին նշանակված խորհրդարանական ընտրություններից հետո»,- ասաց նա: