Ստրատեգիական առումով Ադրբեջանի գործողություններում ոչինչ չի փոխվել:
Արցախում պատերազմ հնարավոր է, եթե ՌԴ-ն նման որոշում ընդունի, բայց հիմա նման մոտիվացիա նրա մոտ չեմ տեսնում․վերլուծաբանը՝ սահմանային լարվածության մասին
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 13 հունիսի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Tert.am-ի հետ զրույցում նման դիտարկում է արել Արցախի «Աշխարհ» ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Հրաչյա Արզումանյանը՝ անդրադառնալով հայկական և ադրբեջանական սահմաններում այսօր նկատվող լարվածությանը և դրա պատճառներին:
«Ադրբեջանը եղել և մնում է իր կարծիքին, որ խնդիրը պետք է լուծվի ռազմական ճանապարհով: Նրանց ստրատեգիան չի փոխվել, պարզապես մի փոքր սպասեցին: Եթե ինչ-որ բան էլ փոխվել է, ապա փոխվել է հայկական կողմի պահվածքում․այս ընթացում հայկական կողմի արձագանքը դարձել է ավելի ադեկվատ»,- ասել է նա՝ նշելով, որ հիմա այլ հարց կա՝ արդյոք հասցրե՞լ ենք պատրաստվել ավելի լայնամասշտաբ պատերազմին:
Արդյո՞ք հիմա Ադրբեջանը պատրաստվում է պատերազմի հարցին ի պատասխան՝ վերլուծաբանը հիշեցրեց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը, որ Կովկասում գործում է Ռուսաստանի «անվտանգության անձրևանոցը»:
«Պատերազմ հնարավոր է, եթե Ռուսաստանը նման որոշում ընդունի, բայց հիմա նման մոտիվացիա նրա մոտ ես չեմ տեսնում: Պատերազմի որոշումը չի կարող ընդունվել ո՛չ ադրբեջանական, ոչ էլ հայկական կողմի կողմից: Մենք՝ Հարավային Կովկասի երկրներս, ի վիճակի չենք ընդունել նման որոշում, հատկապես եթե հաշվի ենք առնում, որ գործընթացներ կան նաև Իրանում, Թուրքիայում, և հնարավոր է թեժացում լինի: Մի փոքր ֆանտաստիկայի ժանրից է, որ Իլհամ Ալիևն ինք է պատերազմի որոշում ընդունելու․նման որոշումը ներառվում է տարածաշրջանային գործընթացների ցուցակում»,- ասել է նա:
Դիտարկմանը, թե շատերը կարծում են, որ Ադրբեջանն անցել է ռազմական հռետորաբանության այն պատճառով, որ երկու հայկական պետություններում՝ Արցախում և Հայաստանում, որոշակի լարվածություն կա, Հրաչյա Արզումանյանն արձագանքեց. «Մենք ունենք դարերի փորձառություն, որ եթե խոսքը վերաբերում է պատերազմին, երբ դրված է ժողովրդի կյանքի ու մահվան հարցը, հայ ժողովրդի ներսում եղած բաժանումները վերանում են»:
Նրա կարծիքով՝ հիմա երկու հայկական երկրներում տեղի ունեցողը ժամանակավոր երևույթ է և չի ազդելու մեր միասնականության վրա պատերազմի ժամանակ:
Պատասխանելով մեկ այլ դիտարկման, որ այս մեկ տարվա ընթացքում բանակցային գործընթացում կարևորվում էր խաղաղության նախապատրաստման օրակարգը, կողմերը նաև համաձայնության էին եկել հումանիտար նախաձեռնություններ իրականացնելու շուրջ, Հրաչյա Արզումանյանը նշել է․
«Ամբողջ բանակցային գործընթացը ցույց տվեց, որ Ադրբեջանը երբեք էլ խաղաղության օրակարգի գարանտ չի եղել: Դրանք եղել են բանակցություններ բանակցությունների համար, որոնք, չգիտես ինչու, վարել է նաև հայկական կողմը: Մինչև հիմա Ադրբեջանը չի իրականացրել Վիեննայի, Սանկտ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունները: Հիմա խոսվում է հումանիտար նախաձեռնությունների, օպերատիվ կապի մասին դրանք լավ նախաձեռնություններ են, որոնք պետք է իջեցնեն լարվածությունը, բայց Ադրբեջանը նախաձեռնում է քայլեր լարվածությունը մեծացնելու ուղղությամբ, այսինքն՝ նա մնում է իր հին ռազմավարությանը»:
Ադրբեջանական կողմը, ըստ նրա, իմանալով, որ չի կարող սկսել լայնամասշտաբ պատերազմ, անցնում է «կարմիր գծերը», լարվածություն է ստեղծում: «Հայկական կողմը պետք է նույն կերպ արձագանքի, նույն ոճով պատասխանի: Պետք է անցնի «կոշտ խաղին», ինչը չի եղել մինչ 2016 թվականը»:
Չնայած որ հայկական կողմը վերջին շրջանում ադրբեջանական կողմին «կառուցողական» էր համարում, այնուամենայնիվ, Հրաչյա Արզումանյանը հույս ունի, որ Նիկոլ Փաշինյանը ճգնաժամային իրավիճակներում ճիշտ քաղաքականություն կընտրի: Նրա խոսքով՝ վարչապետի նման ընդունակությունը դրսևորվել է Թավշյա հեղափոխության ընթացքում:
«Տակտիկական հարցերում ես խնդիրներ չեմ տեսնում, խնդիրը ռազմավարական ճանապարհ ընտրելու մեջ է՝ թե ինչպես է Հայաստանը պատրաստվում արձագանքել Ադրբեջանի այդ քայլերին: Այստեղ տակտիկական քայլերը չեն օգնի, պետք է մշակել ռազմավարություն՝ ներքին քաղաքական, ռազմական, ազգային ռազմավարություն: Ադրբեջանի նման քաղաքականությունը պահանջում է դա»,- ասել է նա:
Հրաչյա Արզումանյանի խոսքով՝ երկու հայկական պետություններն այդ ռազմավարության մշակմամբ պետք է զբաղվեն, այլ ոչ թե ներքին արհեստական խնդիրներ ստեղծելով:
«Այսօր սահմանում ստեղծված իրավիճակն էլ պայմանավորված է նաև երկու հայկական պետություններում եղած օրակարգերով: Մենք պետք է հասկանանք, որ սահմանում տեղի ունեցողը ոչ միայն ռազմական խնդիր է, այլ նաև փորձ է ազդելու ներքին քաղաքական իրավիճակի վրա: Իհարկե, հիմար փորձ է, որովհետև պատերազմի դեպքում հայ ժողովուրդը խնդիրներ չի ունենա, բայց ադրբեջանցիները փորձեր անելու են: Եվ այսօրվա իրադարձությունների զարգացումը ցույց է տալիս, որ մենք պետք է զբաղվենք ռազմավարական խնդիրներ լուծելով»,- ասաց նա:
