ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 14 հունիսի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: «Արցախպրես»-ի թղթակցի հաղորդմամբ՝ ներկայացնելով օրենքի նախագիծը՝ ԱՀ արդարադատության նախարար Արարատ Դանիելյանն  ասել է, որ նախագծի ընդունման դեպքում նախատեսվում է հստակ և համապարփակ ձևով կարգավորել Սահմանադրության ընդունման արդյունքում բարեփոխված հանրաքվեի ինստիտուտի կապակցությամբ սահմանադրորեն ամրագրված հարաբերությունները, ունենալ Սահմանադրությամբ որդեգրված նոր մոտեցումներին համահունչ օրենք՝ ստեղծելով հուսալի երաշխիքներ ժողովրդավարական գործընթացներին քաղաքացիական հասարակության ակտիվ մասնակցության և դերակատարության համար, ինչպես նաև նպաստել հանրաքվեի ինստիտուտի դերի և նշանակության բարձրացմանը:

 

«Հանրաքվեի մասին» օրենք Արցախում գործում է 2005 թ.-ից, սակայն 2017 թ.-ին ընդունված նոր Սահմանադրությամբ էապես փոխվել է հանրաքվեի ինստիտուտի էությունը:

 

Արդարադատության նախարարի խոսքով՝ Սահմանադրությամբ ամրագրված նոր իրավակարգավորումները կանխորոշում են «Հանրաքվեի մասին» օրենքի ընդունումը, որը համապարփակ կկարգավորի հանրաքվեի ինստիտուտի բարեփոխման արդյունքում Սահմանադրությամբ ամրագրված նոր հայեցակարգային մոտեցումները: Որպես հանրաքվեի սկզբունքներ՝ առաձնացվում է հավասար, ազատ և ուղղակի ընտրական իրավունքի հիման վրա գաղտնի քվեարկությամբ դրա անցկացումը: Հստակ սահմանվել է հանրաքվեի դրվող հարցերի շրջանակը: Սպառիչ թվարկվել են այն հարցերը, որոնք չեն կարող հանրաքվեի դրվել: Կարգավորվել են Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը, քաղաքացիական նախաձեռնության կարգով օրենքի նախագիծը, պետական կյանքի կարևորագույն հարցերը հանրաքվեի դնելու հետ կապված հարաբերությունները:

Նախատեսվել է Սահմանադրության նախագծի, Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի և օրենքի նախագծի ընդունման նախաձեռնությանը քաղաքացիների միանալու ընթացակարգը: Մասնավորապես՝ Սահմանադրության նախագծի, Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի և օրենքի ընդունման նախաձեռնությանը քաղաքացիների միանալու համար կազմավորվում է առնվազն 10 քաղաքացիներից բաղկացած նախաձեռնող խումբ, որը գրանցման համար դիմում է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով: Գրանցումից հետո նախաձեռնող խումբը իրավունք է ստանում ձեռնարկել Սահմանադրության նախագծի, Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի և օրենքի նախագծի ընդունման նախաձեռնությանը քաղաքացիների միացումը ստորագրությունների հավաքման միջոցով:

Ստորագրությունների հավաքումը իրականացվում է ստորագրությունների հավաքագրման ձևաթղթերի միջոցով՝ տեղում ստորագրելու միջոցով: Իրականացնելով ստորագրությունների հավաքումը՝ նախաձեռնող խմբի ներկայացուցիչը դիմում է ԿԸՀ՝ ներկայացնելով ստորագրված ձևաթերթիկները: ԿԸՀ-ն 1-ամսյա ժամկետում իրականացնում է ստորագրությունների վավերականության ստուգում: ԿԸՀ-ն ստուգման արդյունքում որոշում է կայացնում ստորագրությունների վավերականությունը հաստատելու մասին, եթե առկա են պահանջվող քանակի ստորագրություններ, իսկ հակառակ դեպքում մերժում է ստորագրությունների վավերականության հաստատումը: Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը ներկայացվում է Ազգային ժողով, որը ԱԺ կանոնակարգ օրենքով սահմանված կարգով քննարկվում և ներկայացվում է ԱՀ Գերագույն դատարան՝ Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի սահմանադրականությունը որոշելու հարցով: Գերագույն դատարանի կողմից օրենքով սահմանված կարգով և ժամկետներում Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի՝ Սահմանադրությանը համապատասխան ճանաչելու մասին որոշում ընդունելու դեպքում ԱԺ-ն Գերագույն դատարանի որոշման կայացումից և այդ որոշումը ստանալուց հետո առաջիկա հերթական նիստում որոշում է ընդունում նախագիծը հանրաքվեի դնելու մասին՝ պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն 2/3-ով:

Գերագույն դատարանի կողմից Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի՝ Սահմանադրությանը հակասող ճանաչելու մասին որոշում ընդունելու դեպքում նախագիծը հանվում է շրջանառությունից: Հանրաքվեի կազմակերպման գործառույթը վերապահվել է ընտրական օրենսգրքի համաձայն կազմավորված կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին, իսկ անցկացման ապահովման գործառույթը՝ տարածքային և տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներին: Հանրաքվեի դրված հարցի վերաբերյալ օրենքով չարգելված ձևերով և միջոցներով քարոզչություն կատարելու իրավունք է վերապահվել Արցախի քաղաքացիներին, հանրաքվե անցկացնելու նախաձեռնության հեղինակին, կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքին և հասարակական կազմակերպություններին:

Օրենքի նախագծի վերաբերյալ գլխադասային՝ ԱԺ պետական, իրավական հարցերի մշտական հանձաժողովը տվել է դրական եզրակացություն:

Այս օրենքի նախագծի վերաբերյալ Խորհրդարանը կատարել է նաև երկրորդ քվեարկությունը, ըստ որի՝ առաջին ընթերցմամբ ընդունված օրենքի նախագծի վերաբերյալ գրավոր առաջարկների ներկայացման ժամկետը սահմանվել է 10 օր: Երկրորդ քվեարկության որոշման նախագիծն ընդունվել է 27 կողմ, 1 դեմ ձայների հարաբերակցությամբ: