ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 23 սեպտեմբերի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Լիբանանի բարձրաստիճան պաշտոնյան Հայաստանում հանդիպեց Հայաստանի բարձրաստիճան ղեկավարության հետ, այդ թվում՝ ՀՀ նախագահի, վարչապետի, ԱԳ և պաշտպանության նախարարների: Ինչ արդյունք կունենա Լիբանանի պաշտպանության նախարարի այցը Հայաստան, ինչպես այն կընկալվի Ադրբեջանում և Հայաստան-Լիբանան հարաբերությունների վրա ինչ ազդեցություն կունենա Հայաստանի՝ Իսրայելում դեսպանություն ունենալու որոշումը. այս և այլ հարցերի շուրջ Tert.am-ը զրուցել է Լիբանանի «Ազդակ» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Շահան Գանտահարյանի հետ:

- Սեպտեմբերի 20-ին Լիբանանի ազգային պաշտպանության նախարար Էլիաս Բու Սաաբի գլխավորած պատվիրակությունը Հայաստանում էր, այստեղ հանդիպումներ եղան Հայաստանի բարձրաստիճան ղեկավարության անդամների հետ: Որակական ի՞նչ փուլում են գտնվում Հայաստան-Լիբանան հարաբերությունները, ի՞նչ ակնկալենք այս հանդիպումից հետո:

- Լիբանանի պաշտպանության նախարարի կատարած այցը պատասխան այց կարելի է համարել. 2018-ի նոյեմբերի 9-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարն այցելել էր Բեյրութ և ստորագրել ՀՀ-Լիբանանի Հանրապետություն համագործակցության համաձայնագիր։ Վերջինս երկու երկրների խորհրդարաններում վավերացման փուլում է։ Չմոռանանք, որ 2001 թ. երկու երկրների միջև պաշտպանական ոլորտում կնքվել էր համագործակցության համաձայնագիր, որն արդիականացվում է այս ձևաչափով։

Համաձայնագիրը ներառում է փորձի փոխանակման, միացյալ զորավարժությունների անցկացման, ճգնաժամային իրավիճակներում հետախուզական տեղեկատվության փոխանակման, երկու երկրների ռազմական մշակույթի, պատմության փոխադարձ իրազեկման և այլ հարցեր։ Նախարար Բու Սաաբին ընդունել էին Հանրապետության նախագահն ու վարչապետը, ինչպես նաև արտգործնախարարը, ինչը վկայում է երկու երկրների միջև գոյություն ունեցող կապերի բարձր որակի և հետզհետե խորացվող համագործակցության մասին։ Դրա վառ ապացույցն են նաև համարյա բոլոր ոլորտներում Երևան-Բեյրութ կնքված համաձայնագրերը։

- Այս հանդիպումն ու լիբանանցի նախարարի հայտարարությունն ինչպե՞ս կընկալվի հարևան Ադրբեջանում:

- Կարծում եմ՝ Բաքուն որոշակի անհանգստությամբ պետք է ընկալի Հայաստանի և Լիբանանի միջև այս ֆորմատի համագործակցությունը։ Ինչպես հիշում եք, լիբանանցի նախարարը նշել էր, որ Լիբանանն ու Հայաստանը առաջնագծում ունեն միևնույն խնդիրներն ու դիմագրավում են միևնույն մարտահրավերներին։ Համեմատություն կատարելով երկու երկրների ուղղությամբ կատարվող սահմանային ոտնձգություններին՝ նախարարն ընդգծել էր, որ Հայաստանը դիմագրավում է Ադրբեջանի կողմից իր սահմանների և տարածքների նկատմամբ անօդաչու սարքերի հարձակումների մարտահրավերին։ Սա լիբանանցի բարձրաստիճան պաշտոնյայի՝ բաց տեքստով արված հայտարարություն էր՝ ընդդեմ ադրբեջանական ագրեսիայի։ Նկատենք մի նրբություն ևս՝ թեև Լիբանանի նախարարը խոսում է Հայաստանի սահմանների և տարածքների մասին, այնուամենայնիվ, անուղղակի քննադատում է նաև Արցախի ուղղությամբ անօդաչու սարքերով կատարվող ադրբեջանական հարձակումները: Այս հայտարարությունն ունի ենթատեքստ՝ արցախյան տարածքները հայկական են։ Այս բոլոր հանգամանքները նկատի ունենալով՝ Բաքուն պիտի անհանգստանա Բու Սաաբի հայտարարություններից՝ հատկապես հետախուզական տեղեկատվության փոխանակման համաձայնության առումով։

- Կառավարության որոշմամբ՝ Հայաստանն Իսրայելում կունենա դեսպանություն, այսինքն՝ ռեզիդենտ դեսպան: Հայաստանը սերտ հարաբերություններ ունի Լիբանանի հետ, միևնույն ժամանակ հարաբերություններ է ակտիվացնում Իսրայելի հետ: Այստեղ Հայաստան-Լիբանան հարաբերություններում հնարավո՞ր է լինեն որոշակի տարաձայնություններ:

- Կարծում եմ, պաշտոնական Երևանի որոշումը՝ Իսրայելում դեսպանություն ունենալու մասին, օրինաչափ է՝ նկատի ունենալով երկու երկրների միջև գոյություն ունեցող դիվանագիտական հարաբերություները և երկրում ապրող հայկական համայնքն ու հայկական հետքի դարավոր ներկայությունը։ Խնդիրը պետք է դիտարկել բազմավեկտոր արտաքին քաղաքականություն վարելու և այդ քաղաքականության մեջ գերակա ուղղություններ ունենալու համատեքստում: Արժե հիշել, որ Լիբանանի և Իսրայելի սահմանին ՄԱԿ-ի խաղաղապահ առաքելության շրջանակում ՀՀ ԶՈՒ ստորաբաժանումն իրականացնում է խաղաղապահ առաքելություն, այսինքն՝ ՀՀ-ն հանդես է գալիս լարվածության մեղմացման և պատերազմական գործողությունների կանխարգելման և խաղաղության հաստատման դիրքերից, ինչը համահունչ է իր արտաքին քաղաքականությունում Հայաստանի որդեգրած սկզբունքներին:

Անդրադառնալով հարցին՝ Իսրայելում դեսպանություն բացելուց հետո Հայաստան-Լիբանան հարաբերություններում հնարավո՞ր է լինեն որոշակի տարաձայնություններ, նշեմ՝ չեմ կարծում, որ այս որոշումով լարված իրավիճակ ստեղծվի Լիբանանի և Հայաստանի հարաբերություններում։ Նկատի ունենանք, որ Երևանը հայտարարել է՝ դեսպանությունը լինելու է Թել Ավիվում, այլ ոչ Երուսաղեմում: Սա քաղաքական ենթատեքստ ունի։ Նշեմ նաև, որ Լիբանանն ընկալում է, որ Երևանի քայլը նպատակ ունի հակակշռելու Բաքու-Թել Ավիվ համագործակցությունը։ Նկատենք նաև, որ Լիբանանի պաշտպանության նախարար Բու Սաաբը Երևանում լինելու ընթացքում այս որոշման հետ կապված որևէ բացասական ուղերձ և ակնարկ չարեց:

- Դեսպանության բացումով՝ ի՞նչ փոփոխություններ են կանխատեսվում հայ-իսրայելական հարաբերություններում:

- Չեմ կարծում, որ կտրուկ շրջադարձային փոփոխություններ կլինեն արդեն իսկ գոյություն ունեցող հարաբերություններում։ Նկատի ունեմ Ցեղասպանության ու արցախյան հակամարտության վերաբերյալ դիրքորոշումը։ Ինչպես գիտեք, Երուսաղեմում մենք բացառիկ կարգավիճակ և պատմական իրավունքներ ունենք, որոնց պահպանման գործում այս որոշումը կարող է դրական ազդեցություն ունենալ։

- Արդյո՞ք Իսրայելը պատրաստ է պատասխան քայլ անել՝ Հայաստանում ունենալով ռեզիդենտ դեսպան:

- Դիվանագիտական հարաբերություններում, կարծում եմ, օրինաչափ է, որ այդպես լինի: Դա ակնկալելի է։

-  Պարոն Գանտահարյան, ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի քաղաքականությունը Մերձավոր Արևելքում:

- Մերձավորարևելյան տարածաշրջանում Երևանն իրականացում է ակտիվ քաղաքականություն: Հայաստանն այստեղ ունի պետական շահ. տեղական համայնքներն ունեն իրենց յուրահատկությունները: Բացի դրանից, այստեղ են հատվում նաև գերտերությունների աշխարհաքաղաքական ծրագրերը: Արտաքին քաղաքականության հայաստանյան բանաձևն ամփոփում է նաև ճգնաժամային իրավիճակները, օրինակ՝ ինչպես գիտեք, ՀՀ զինված ուժերի ստորաբաժանումը խաղաղապահ առաքելություն է իրականացնում Լիբանանում և մարդասիրական առաքելություն է անում Սիրիայում։ Երևանը բնականոն դիվանագիտական հարաբերություններ է վարում արաբական երկրների և Իսրայելի հետ։