«Ռոսիա 1» հեռուստաալիքի պատվերով Բաքվում նկարահանվում է հայ լեգենդար հետախույզ Գեւորգ Վարդանյանի մասին «Լանդ-լիզ» վերնագրով ֆիլմ, ով հայտնի է որպես «Թեհրան 43» հանրահայտ ֆիլմում խորհրդային հետախուզության` 1943 թվականին գերմանական լրտեսների դեմ դիմակայության մեջ սխրագործության գլխավոր հերոսի նախատիպ:
Բաքվում հայ հետախույզի մասին նկարահանվող ֆիլմը հերթական հակահայկական աղմուկի պատճառ է դարձել
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, ՀՈՒԼԻՍԻ 13, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ-ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ։ Ֆիլմը «Ռոսիա 1» հեռուստաալիքով նախատեսվում է ցուցադրել օգոստոսի վերջին:
Հետխորհրդային տարիներին հայտնի էր դարձել, որ 1943 թվականին Թեհրանում ԽՍՀՄ-ի, Մեծ Բրիտանիայի եւ ԱՄՆ-ի առաջնորդների վրա կատարված մահափորձը կանխելու գործում գլխավոր դերակատարություն է ունեցել Իրանում «Ամիր» կեղծանունով գործող խորհրդային հետախույզ Գեւորգ Վարդանյանը:
Ֆիլմը նկարահանող ռուսաստանյան ընկերության գործադիր պրոդյուսեր Միխայիլ Շեստակովը հայտարարել է, որ ֆիլմի նկարահանման համար Ադրբեջանն ու Բաքուն ընտրվել են Իրանի հետ ուժեղ «նույնականության» պատճառով, եւ որ նոր ֆիլմի նկարահանման առիթն այն է, որ «Թեհրան 43» ֆիլմի պատմության գլխավոր հերոս Գեւորդ Վարդանյանը թոշակի անցնելուց հետո լրագրողներին խոստովանել էր, որ ֆիլմին ծանոթացել է դրա նկարահանումից հետո, եւ ափսոսանք հայտնել, որ ֆիլմում Թեհրանն այնքան էլ արժանահավատ չի երեւում եւ չափից ավելի «խղճուկ» է:
Ադրբեջանական ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ՝ հայ լեգենդար հետախույզի մասին ֆիլմի նկարահանումը Բաքվում Ադրբեջանում հերթական հակահայկական սպանդալի պատճառ է դարձել:
Ադրբեջանի իշխանամետ «Հագըն.ազ» կայքն անմիջապես բողոք է ներկայացրել այդ երկրի Մշակույթի եւ զբոսաշրջության նախարարությանը` Բաքվում հայ հետախույզի մասին ֆիլմի նկարահանման թույլատրության հարցով:
Ադրբեջանի մշակույթի եւ զբոսաշրջության նախարարության մամուլի ծառայությունն անմիջապես պատասխանել է, թե նախարարությունն, իբր, Ադրբեջանի տարածքում «Լենդ-լիզ» ֆիլմի նկարահանման թույլատրություն չի տվել, եւ որ «տվյալ դեպքում իրենց ոչ ոք չի դիմել»:
Միխայիլ Շեստակովը «Հագըն.ազ»-ի թղթակցին ասել է, որ ֆիլմում իրենց, իբր, հաջողվել է շրջանցել «հայկական թեման»:
«Նախնական սցենարով ծրագրվում էր, որ ֆիլմում պետք է ներկա գտնվեն Թեհրանում հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչները, եւ ցուցադրվի հայկական գերեզմանոցը, բայց հետո մենք հրաժարվել ենք դրանից: Իսկ ինչ վերաբերվում է գլխավոր հերոսին, ապա նա ազգությամբ ռուս խորհրդային հետախույզ Իվանն է», -ասել է Շեստակովը:
Հետաքրքիր է, որ ադրբեջանցի թղթակցի այն հարցին՝ ի՞նչ տարբերություն, թե ազգությամբ ով է «Լենդ-լիզ» ֆիլմի հերոսը, եթե «Թեհրան 43» ֆիլմից հետո հայտնի է դարձել, որ նրա նախատիպը Գեւորգ Վարդանյանն է, Շեստակովն ասել է. «Ես «Թեհրան 43»-ը չեմ դիտել»:
Ռուսաստանյան նկարահանող խմբի Բաքու այցի կազմակերպիչ հեռուստալրագրող Շաքիր Էմինբեյլին հուլիսի 13-ին հարցաքննության է կանչվել Ադրբեջանի ազգային անվտանգության նախարարություն:
«Թեհրան 43» ֆիլմի շնորհիվ, որը խորհրդային եւ ֆրանսիական կինոյի փայլուն դերասաններ Իգոր Կոստոլեւսկիի, Արմեն Ջիգարխանյանի, Նատալյա Բելոխվոստիկովայի եւ Ալեն Դելոնի մասնակցությամբ համատեղ նկարահանվել էր «Մոսֆիլմ», Mediterranee Cinema, Pro Dis Film ստուդիաների կողմից, միջին եւ մեծ տարիքի հանդիսատեսին լավ հայտնի է Երրորդ ռեյխի ամենագաղտնի պլանը ձախողած` գերմանացի լրտեսների հետ դիմակայության մեջ խորհրդային հետախուզության սխրագործության մասին պատմություն: Գերմանացի լրտեսները Հիտլերի անմիջական հրամանով պետք է մի հարվածով ազատվեին միլիոնավոր մարդկանց ճակատագիրն ու աշխարհի ապագան լուծելու համար Թեհրան ժամանած հակահիտլերյան կոալիցիայի առաջնորդ Ստալինից, Ռուզվելտից եւ Չերչիլից:
