Artsakhpress

Քաղաքական

Ծիծեռնակաբերդը՝ կոչ հիշատակի, Անին՝ մոռացության հուշարձան. National Geographic

Անին Հայկական թագավորության միջնադարյան մայրաքաղաքն էր՝ Մետաքսի ճանապարհի հյուսիսային «թեւքերին»:

Ծիծեռնակաբերդը՝ կոչ հիշատակի, Անին՝ մոռացության հուշարձան. National Geographic

 Ծիծեռնակաբերդը՝ կոչ հիշատակի, Անին՝ մոռացության հուշարձան. National Geographic

ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 13 մարտի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Դա 100 հազար բնակիչ ունեցող խոշոր քաղաք էր՝ հայտնի որպես հազար ու մի եկեղեցիների քաղաք:  Հիմա Անիի լքյալ մայր տաճարն ու եկեղեցիները կորում են կիզիչ արեւից թոշնած խոտի մեջ, NEWS.am-ի փոխանցմամբ՝ գրում է ճանապարհորդ Փոլ Սալոփեքը National Geographic-ում լույս տեսած հոդվածում:

«Հայերի մասին այստեղ անգամ չեն հիշում»,- ասում է ուղեկիցս՝ քուրդ Մուրադ Յազարը:

Այդպես էլ  կա: Թուրքիայի կառավարության տեղադրած վահանակների վրա ոչ մի բառ չկա այն մասին, թե ով է կառուցել Անին: Ծիծեռնակաբերդի բլուրը հիշատակի կոչ է, իսկ Անին դարձել է մոռացության հուշարձան:

Թուրքիայի իշխանությունները մինչեւ հիմա հերքում են «այսպես կոչված ցեղասպանությունը»: Պաշտոնական տեսակետի դեմ դուրս գալը մինչեւ հիմա անվտանգ չէ: Թեպետ հալածանքները դադարել են, սակայն իշխանությունները «ցեղասպանություն» բառը ազգին հասցրած վիրավորանք եւ սադրանք են համարում:

Դիարբեքիրում ես հարցազրույց եմ վարում հայկական եկեղեցում, որը վերաբացվել է որպես հայ-թուրքական հաշտեցմանն ուղղված փոքր քայլ: Ինձ է մոտենում մի մարդ: «Դուք ճանաչու՞մ եք ցեղասպանությունը»,- հարցնում է նա՝ նայելով աչքերիս մեջ:

Ես զարմանում եմ եւ պատասխանում, որ ընդամենը աշխատում եմ:

«Ինձ համար միեւնույնն է: Դուք ճանաչու՞մ եք ցեղասպանությունը»,- մի քանի անգամ նա այդպես կրկնում է հարցը:

«Երբեք դա մի՛ մոռացեք»: Սակայն մենք, իհարկե, ի վերջո մոռանում ենք:

Խոսրով Ֆրանգյանն ապրում է Երեւանից ոչ հեռու գտնվող տներից մեկում: Նրա տանը ցուրտ չէ, սակայն նա փաթաթված է ծածկոցի մեջ: Գլխին գործած գլխարկ է, ձեռքերին՝ բրդե ձեռնոցներ:  Նա 105 տարեկան է: Ֆրանգյանը հայոց ջարդերի վերջին վկաներից է: Այս ծերունիներին, որոնց թիվն այդքան քիչ է հիմա, հարգում են որպես ազգային հերոսների, որովհետեւ նրանք 1915թ. հանցագործությունների կենդանի օղակներից մեկն են: Նրանք ժխտման կենդանի պատասխանն են:

«Ես 5 տարեկան էի, երբ թուրքերն եկան: Նրանք մեզ խրկեցին լեռը»:

Ֆրանգյանը եղել է Մուսա լեռան վրա, որտեղ հայերը 40 օր դիմանալուց հետո հրաշքով փրկվում են ֆրանսիական նավով:

«Այգիները: Պապս թզենիներ ունեն, ամեն ծառը 5 մետր էր: Հիմա այդ պտուղների համն եմ ուզում փորձել: Ու պապիս աճեցրած բանանների»:

Ֆրանգյանիւ դուստրը գլուխն է օրորում: «Ներողություն, նա շփոթել է»,- ասում է նա:

Բայց Ֆրանգյանը չի շփոթել: Ես եղել եմ նրա հայրենիքում՝ Հաթայի նահանգում: Ես տեսել եմ նարնջի եւ կիտրոնի բերքից կքած այգիները:

Ես քայլում եմ առանց տանիքի լքյալ հայկական տներից մեկի կողքով, մեռած այգիների եւ մզկիթի վերածված եկեղեցիների կողքով: Նստում եմ ընկուզենու ստվերում, որը 100 տարի առաջ մահվան երթերում կործանվածների ժառանգն է:

«Մենք կռվում էինք հայերի դեմ, շատերը մահացան,- պատմում է Սալեհ Էմրեն՝ Թաշքալե գյուղի սպիտակամազ ավագը,- եւ շշուկով ավելացնում,- երեւի թե այդպես չէր կարելի: Դա նրանց տունն էր»:

Էմրեի ընտանիքը կոպեկներով գնել է այս տունը հայերից, պատմում է նա՝ ինքը եւ տալիս այն քաղաքների անունները, որտեղ հայեր են ապրել՝ Վան, Փաթնոս, Աղրի:  Հիմա այնտեղ հատուկենտ հայեր են մնացել կամ առհասարակ չեն մնացել:

Ես Երեւան եմ գալիս ապրիլի 24-ին՝ ցեղասպանության 100-ամյակին: Քաղաքը պաստառների մեջ կորած է:

«Հիշում եմ եւ պահանջում»:;

Բայց ի՞նչ եմ պահանջում:

Գյումրիի եպիսկոպոկս Միքայել Աջպանյան. «Հայաստանում թուրքերին չեն ատում: Մենք հասարակ թուքերի դեմ ոչինչ չ ունենք: Սակայն Թուրքիան պետք է ամեն բան անի, որպեսզի վերքերը բուժվեն»:

Բայց ամենազարմանալի պատմությունը, որը ես այստեղ լսեցի, ինձ մի երիտասարդ հայ պատմեց:

«Ես շատ փոքր էի, երեւի 1 տարեկան: Հիվանդանոցում մահանում էի: Ասում են՝ փոքաբորբ էր մոտս: Բժիշկները ոչինչ չէին կարող անել: Մայրական բաժանմունքում մի թուրք կին (հավանաբար ադրբեջանուհի, ծնթ. Խմբ.) տեսել էր, որ մայրս լացում է: Նա խնդրել էր ինձ պահել, բռնել էր ոտքերիցս եւ թեքել դեպի իրեն: Ասես թե ինքն էր ինձ ծննդաբերում նորից: Նա 7 անգամ այդպես արեց եւ աղոթք կարդաց»:

Ե՞վ:

«Լավացա,- ասում է նա:- Այդ թուրք կինը կյանքս փրկեց»:

Այդ պատմությունը զինվոր Արա Քեմալյանն ինձ պատմել է սահմանամերձ խրամատներում՝ փոշոտ դեղին երկնքի տակ: Հայերը մինչեւ հիմա ադրբեջանցիներին թշնամու անունով են կոչում՝ թուրք: Այդպես է Քեմալյանն անվանում մանկաբարձ ադրբեջանուհուն:

«Ես միշտ տանս խոհանոցում կրակ եմ վառ պահում»,- ասում է Վահանդուխտ Վարդանյանը: Նրա տունը հենց սահմանին է եւ նայում է ուղիղ Անիին: «Այդպես ես թուրքերին ուզում եմ ցույց տալ, որ մենք դեռ ողջ ենք»:

Հայաստանի սահմանամերձ Բագարան գյուղի բնակիչները Թուրքիայի հետ սահմանին հսկայական խաչ են դրել, որը երեկոյան էլեկտրական լույսով է վառվում: Այն նայում է թուրքական կողմին, իսկ գյուղացիները երգեր են երգում կյանքի եւ հիշատակի մասին:


     

Քաղաքական

Արցախի նախագահը Ֆրանսիային խնդրել է ճնշում գործադրել Ադրբեջանի վրա՝ գերիների ազատ արձակման պահանջով

Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հարցազրույց է տվել ֆրանսիական Le Figaro պարբերականին, որտեղ անդրադարձել է Արցախի «լուծարման» փաստաթղթին, արցախցիների՝ հայրենիք վերադարձին և այլ հարցերի:

ԱՄՆ-ն համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ, թե Բրյուսելի հանդիպումը կարող է սրել իրավիճակը տարածաշրջանում․ Մեթյու Միլլեր

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները համաձայն չէ ադրբեջանական կողմի այն պնդումներին, որ ապրիլի 5-ին Բրյուսելում կայանալիք Հայաստան-ԵՄ-ԱՄՆ բարձր մակարդակի հանդիպումը կարող է ապակայունացնել և սրել իրավիճակը Հարավային Կովկասում։

Արարատ Միրզոյանը ՀՀ ԱԺ անունից Արգենտինայի Պատգամավորների պալատի գործընկերներին հրավիրել է Հայաստան

Մարտի 26-ին պաշտոնական այցով Բուենոս Այրեսում գտնվող ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը հանդիպում է ունեցել Արգենտինյան Հանրապետության Պատգամավորների պալատի նախագահ Մարտին Մենեմի հետ:

Նիկոլ Փաշինյանն ու Անն-Լորանս Պետելը քննարկել են Հարավային Կովկասում տեղի ունեցող գործընթացները

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ընդունել է Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամական խմբի նախագահ Անն-Լորանս Պետելի գլխավորած պատվիրակությանը:

Տնտեսական

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարը և ԱՄՆ դեսպանը քննարկել են հայ-ամերիկյան համագործակցությանն առնչվող հարցեր

Նախարար Գևորգ Պապոյանը մարտի 22-ին ընդունել է Հայաստանում ԱՄՆ արտակարգ և լիազոր դեսպան Քրիստինա Ալիսոն Քվինին:

Գերմանիայի կառավարությունը ՀՀ-ին կտրամադրի 12 մլն եվրոյի արտոնյալ վարկ. համաձայնագրի նախագիծը քննարկվել է ԱԺ-ում

Հայաստանի Հանրապետությունն ու Ասիական զարգացման բանկը ստորագրել են 66,1մլն եվրո արժողությամբ «Սեյսմիկ անվտանգության բարելավման ծրագիր (լրացուցիչ ֆինանսավորում)» վարկային համաձայնագիրը. այս մասին ասել է ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի տեղակալ Վաչե Տերտերյանը՝ ԱԺ ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի՝ մարտի 15-ի արտահերթ նիստում ներկայացնելով համաձայնագիրը վավերացնելու մասին օրենքի նախագիծը:

Ռուբլին, եվրոն և դոլարը էժանացել են

ՀՀ բանկերում այսօր՝ մարտի 13-ին ժամը 10:20-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում է 400.72 դրամ։

Մարտի 11-ին դոլարի, ռուբլու և եվրոյի փոխարժեքները փոխանակման կետերում

ՀՀ բանկերում այսօր՝ մարտի 11-ին ժամը 10:20-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում է 401.41 դրամ։

Հասարակական

Կերկարաձգվեն ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց կենսաթոշակի և ծերության, հաշմանդամության, կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստների նշանակման ժամկետները

Կառավարությունն ընդունել է որոշում՝ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց կենսաթոշակի և ծերության, հաշմանդամության, կերակրողին կորցնելու դեպքում նպաստների նշանակման ժամկետների երկարաձգման, նշանակման գործընթացների պարզեցման նպատակով:

Եվրանեսթ ԽՎ-ն ԵՄ-ին կոչ է արել մեծացնել մարդասիրական օգնությունը ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց

Եվրանեսթ խորհրդարանական վեհաժողովը ԵՄ-ին կոչ է արել մեծացնել մարդասիրական և ֆինանսական օգնությունը ԼՂ-ից բռնի տեղահանված բնակչության շրջանում անչափահասների կարիքները բավարարելու համար։

«Հայաստան» հիմնադրամը շարունակում է աջակցել Լիբանանում գործող հայկական կրթական հաստատություններին

«Հայաստան» համահայկական հիմնադրամը հերթական ֆինանսական աջակցությունն է ցուցաբերել Լիբանանի հայ կրթական հաստատություններին` Լիբանանի հայ համայնքին տրամադրվող շարունակական օգնության ծրագրի շրջանակում:

Հայաստանը շուրջ 30 տոննա մարդասիրական բեռ կուղարկի Գազայի բնակիչներին

Հայաստանի Հանրապետությունը մարդասիրական օգնություն կուղարկի Գազայից տեղահանված և Ռաֆահի անցակետում հաստատված, ծանր սոցիալ-տնտեսական վիճակում հայտնված բնակիչներին։

Ռազմական

Հայաստանը մնում է ՀԱՊԿ-ի դաշնակիցը. գլխավոր քարտուղար

Հայաստանը շարունակում է մնալ ՀԱՊԿ-ի դաշնակիցը, միևնույն ժամանակ, կազմակերպությունը Հայաստանի ղեկավարության կողմից քաղաքական սթափություն է ակնկալում:

Հայաստանի պաշտպանության նախարարը պաշտոնական այցով մեկնել է Իրան

Հայաստանի պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանի գլխավորած պատվիրակությունը մարտի 6-ին պաշտոնական այցով մեկնել է Իրանի Իսլամական Հանրապետություն։

Հայ-ադրբեջանական սահմանին օպերատիվ իրավիճակը հարաբերական կայուն է․ Էդվարդ Ասրյան

Հայ-ադրբեջանական սահմանին օպերատիվ իրավիճակը գնահատվում է հարաբերական կայուն։

ՊՆ վարչական համալիրում տեղի է ունեցել Նիկոլաոս Դենդիասի դիմավորման հանդիսավոր արարողությունը

ՀՀ պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանը մարտի 4-ին ընդունել է պաշտոնական այցով Հայաստանի Հանրապետություն ժամանած Հունաստանի ազգային պաշտպանության նախարար Նիկոլաոս Դենդիասին։

Տեսանյութեր

ավելին

Ամենադիտված

ամիս

շաբաթ

օր

ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածները կշարունակեն օգտվել Կառավարության սոցիալական աջակցության ծրագրերից ՀՀ քաղաքացիություն ստանալուց հետո

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարը և ԱՄՆ դեսպանը քննարկել են հայ-ամերիկյան համագործակցությանն առնչվող հարցեր

Այսօր Ծաղկազարդ է

Բարեղամ Հարությունյանը ոսկե մեդալ նվաճեց Լիտվայում

Մայամիի մրցաշար․ Ավանեսյանը հաղթեց աշխարհի 6-րդ ռակետ Ժաբերին

Դոլարի փոխարժեքը նվազել է. եվրոն եւս շարունակում է էժանանալ

Հայ մրցավարները կսպասարկեն Մոլդովա Մ 21-Նիդերլանդներ Մ 21 հանդիպումը

Շանթ Սարգսյանը` «Bucharest Grand Prix Rapid» արագ շախմատի մրցաշարի հաղթող

Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը երկու ամսում աճել է 13.6 տոկոսով․ Հայաստանից արտահանումն ավելացել է 2.6 անգամ

Search