2018թ. հունվարի 1-ից Արցախում զգալի փոփոխություններ են կատարվել մեղմ հարկային դաշտ ձևավորելու ուղղությամբ:
Արցախում «Հարկային օրենսգրքի» ընդունումը կարևոր ներդրում կլինի տնտեսության ակտիվացման համար (վերլուծական)
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, մարտի 12, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Մասնավորապես, մեղմացվել են սահմանված որոշ պատասխանատվության միջոցներ և միասնականացվել են հարկվող օբյեկտների նկատմամբ տարբեր հարկատեսակներով կիրառվող հարկման կանոնները: Միչև 2021 թվականի հունվարի 1-ը մի շարք ոլորտներում երկարաձգվել են գործող հարկային արտոնությունների ժամկետները, այդ թվում` հանրապետությունում արտադրվող գյուղատնտեսական արտադրանքի իրացման, ջրօգտագործող ընկերությունների կողմից ոռոգման ջրի մատակարարման գործարքների, գյուղատնտեսական մշակաբույսերի և բազմամյա տնկարկների մշակության ընթացքում կատարվող աշխատանքների և բնակարանային շինարարության մասով սահմանված ավելացված արժեքի հարկից ազատման արտոնության ժամկետները:
Նշենք սակայն, որ վերջինս դեռևս չի նպաստել տեղական շուկայում բնակարանների միջին արժեքի նվազմանը: Հակառակը` անցած տարվա ընթացքում բազմաբնակարան բնակելի շենքերի բնակարանների շուկայական միջին գները` 1մ/ք մակերեսի հաշվարկով, 2016 թվականի համեմատ աճել են՝ առաջնային շուկայում՝ 2.4 տոկոսով, իսկ երկրորդնային շուկայում՝ 2.9 տոկոսով` պայմանավորված 2017թ. արտարժույթի կուրսի մոտ 0.5 տոկոս բարձրացմամբ, ինչպես նաև սահմանափակ առաջարկի պայմաններում բազմաբնակարան բնակելի շենքերի բնակարանների նկատմամբ բնակչության աճող պահանջարկով: Վերջինս պայմանավորված է 2015թ.-ից առաջնային շուկայի համար գործող «Եկամտային հարկի մասին» ԱՀ օրենքով նախատեսված` հիփոթեքային վարկերի մատչելիության բարձրացման նպատակով տրամադրվող աջակցության ծրագրի հետ, որը ենթադրում է եռամսյակային կտրվածքով եկամտահարկի վերադարձ՝ հիփոթեքային վարկի շրջանակներում վճարված տոկոսների գումարների չափով:
Հարկատու-հարկային մարմին փոխհարաբերությունների բարելավմանն ուղղված քայլերից էր օրինապահ հարկ վճարողների համակարգի ներդրումը` բարեխիղճ ու կարգապահ հարկ վճարողներին խրախուսելու, ինչպես նաև հարկ վճարողների ինքնագնահատման համակարգը ամրապնդելու նպատակով:
Ինչպես տեսնում ենք, վերջին ժամանակներս նշանակալիորեն բարելավվել է հարկային վարչարարությունը, գերակատարվել են հարկային եկամուտների գծով պլանավորված ցուցանիշները և հարկման բազայի ընդլայնման հաշվին ավելացել են բյուջետային մուտքերը: Այդուհանդերձ պետք է նկատել, որ համակարգը զերծ չէ թերություններից և կատարելության մասին խոսել դեռևս վաղ է, քանզի ոլորտում բավականին անելիքներ կան:
Մասնավորապես, Արցախում չի հաշվարկվում տնտեսության ստվերային հատվածը. թեպետ գործում է «Հարկերի վճարումից խուսափելու և հարկային իրավախախտումների դեմ պայքարի» հայեցակարգը: Չնայած ձեռնարկվում են ստվերային շրջանառությունների կանխարգելմանն ուղղված մի շարք քայլեր, բացատրական աշխատանքներ են տարվում հարկ վճարողների հետ, այնուամենայնիվ ժամանակն է ստուգումներն իրականացնել բացառապես ռիսկային չափանիշներով, մտածել ստվերի հաշվարկման նպատակով ՀՀ հետ միատեսակ մեթոդաբանության մշակման ու ներդրման մասին: Այսինքն, հարկ է ձևավորել այնպիսի համակարգ, որն առավելագույնս կնպաստի ձեռնարկատիրական հարաբերությունների արմատավորմանն ու արտադրության զարգացմանը:
Այս իմաստով, «Հարկային օրենսգրքի» ընդունումը Արցախում կարևոր ներդրում կլինի տնտեսության ակտիվացման, գործարար միջավայրի հետագա բարելավման, «պետություն-մասնավոր հատված» գործընկերային կապերի ամրապնդման գործում: Իսկ երկու հանրապետությունների տնտեսությունների սերտ ինտեգրացվածության, միասնական մաքսային սահմանների առկայության, օրենսդրաիրավական կարգավորման մեխանիզմների ընդհանրության հետ կապված, ՀՀ հետ ներդաշնակ և համահունչ հարկային քաղաքականության իրականացումը, ՀՀ և ԱՀ հարկային համակարգերի տեղեկատվական բազաների միջև կապերի հաստատումը, առցանց հարթակ կստեղծի տեղեկատվության ներկայացման, փաստաթղթաշրջանառության կրճատման համար: Հատկապես, ԵԱՏՄ-ին ՀՀ անդամակցությամբ պայմանավորված հարկային համակարգերի գործունեության կոորդինացման և փոխգործակցության ձևերի կատարելագործման պայմաններում այն առավել կարևոր է դառնում:
