Նավթի գնանկումը Ադրբեջանի տնտեսությունը կանգնեցրել է փլուզման շեմին:

Անցյալ տարվանից սկսված նավթի էժանացումից Ադրբեջանը մոտ 10 մլրդ դոլար է կորցրել (azadliq.info): Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերությունը (SOCAR) 21 հազար աշխատատեղ է կրճատել (marja.az): Ադրբեջանում գործող 10 բանկեր փակվել են: Բանկային հատվածի 5 հազար աշխատակիցներ կրճատվել են: 2015 թվականին Ադրբեջանի կենտրոնական բանկի արտարժույթի պահուստը մոտ 60 տոկոսով կրճատվել է (report.az): Ազերի-Չըրաղ-Գյունեշլի հանքահորից եկամտաբեր նավթի վաճառքից 2015 թվականին Ադրբեջանի պետական նավթային հիմնադրամի մուտքը կազմել է  6 մլրդ 956 մլն դոլար, այն դեպքում, երբ 2014 թվականին այն կազմել էր 15 մլրդ 118 մլն դոլար, իսկ 2013 թվականին` 16 մլրդ 261 մլն դոլար: Մանաթի փոխարժեքը 2015 թվականին փոքր- ինչ կայուն պահելու վրա Ադրբեջանի կենտրոնական բանկը մոտ 10 մլրդ դոլար է ծախսել:

Լուրջ կորուստներ է ունեցել Ադրբեջանի պետբյուջեի հիմնական մատակարար Պետական նավթային հիմնադրամը, քանի որ ակտիվների ներդրումների ուղղություններում ինվեստիցիաների արժեքի էժանացում է տեղի ունեցել: Հիմնադրամի տվյալներով` 2015 թվականի հունվար-նոյեմբեր ամիսների ընթացքում հիմնադրամի ակտիվները նվազել են 9,5 տոկոսով կամ 3,5 մլրդ դոլարով:

2015 թվականի ընթացքում 1,5 մլրդ դոլարով պակասել են նաեւ Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերության` SOCAR-ի կողմից պետբյուջե կատարվող ներարկումները (fins.az):

Ադրբեջանում կրճատվել են մի շարք պետական կառույցներ, այդ թվում` Ստանդարտացման, չափագիտության եւ պատենտավորման պետական կոմիտեն, Պետական հողերի եւ քարտեզագրման կոմիտեն:

Ադրբեջանի տուրիստական ընկերությունների գործունեության մեջ լիակատար լճացում է. զբոսաշրջային ընկերություններն իրար հետեւից փակվում են: Պատճառը մանաթի արժեզրկումն է, քանի որ արտասահման շրջագայությունների գները հաշվարկվում են դոլարով եւ եվրոյով: Դոլարի փոխարժեքի խիստ բարձր լինելու պատճառով զբոսաշրջային փաթեթների վաճառքն անհնարին է դարձել (minval.az):

Ըստ փորձագետների` որպեսզի տանելի կերպով իրագործվի 2016 թվականի պետբյուջեն, որում նավթի գինը մեկ բարելի համար հաշվարկված է 50 դոլար, մանաթով արտահայտված` մեկ բարել նավթից եկամուտը պետք է կազմի 52,5 մանաթ, իսկ դրա համար 1 դոլարը պետք է հավասար լինի 1,81 մանաթի:

56 մանաթ վաստակելու եւ առաջիկայում նավթի եւս որոշ չափով էժանացման հնարավորությունից ապահովագրվելու համար 1 դոլարը պետք է հավասար լինի 1,9-2,2 մանաթի: Ստեղծված իրավիճակն անխուսափելի է դարձնում մոտ ժամանակում մանաթի հերթական 40-տոկոսանոց արժեզրկումը, ինչը խիստ կծանրացնի Ադրբեջանի վիճակը (fins.az):

Ամերիկյան հեղինակավոր Morgan Stanley, Goldman Sachs եւ Citigroup բանկերը կանխատեսում են, որ նավթի մեկ բարելի գինն այս տարվա առաջին կեսին պետք է կազմի 20 դոլար: Մեծ Բրիտանիայի Standart Chartered բանկը հնարավոր է համարում նավթի մեկ բարելի գինը մինչեւ 10 դոլար իջնելը:

Եթե նավթի գինն ընկնի 20 դոլար, ապա Ադրբեջանի 2016 թվականի բյուջեի իրագործման համար մեկ դոլարը պետք է հավասար լինի 2,5 մանաթի, 10 դոլարի իջնելու դեպքում անհրաժեշտ կլինի, որ մեկ դոլարը հավասար լինի 5,2 մանաթի:

Մանաթի ավելի էժանացումը կբերի ապրանքների էլ ավելի թանկացմանը, եւ Ադրբեջանը կհայտնվի հիպերինֆլյացիայի իրավիճակում:

Ադրբեջանի 2016 թվականի պետբյուջեում եկամտային մասը նախատեսվել է 14,566 մլրդ մանաթ, ծախսային մասը` 16,264 մլրդ մանաթ (այդ թվում` կենտրոնացված եկամուտները` 13,799 մլրդ մանաթ, տեղական եկամուտները` 766,345 մլն մանաթ, կենտրոնացված ծախսերը` 14,722 մլրդ մանաթ, տեղական ծախսերը` 1,541 մլրդ մանաթ) (APA):

            Ադրբեջանի 2016 թվականի պետական բյուջեում պաշտպանական ոլորտի համար ծախսերը նախատեսված է 1 մլրդ 837 մլն 821,237 հազար մանաթ, ինչը կազմում է ամբողջ բյուջետային ծախսերի 12,6 տոկոսը:

2015 թվականի պետբյուջեում Ադրբեջանի ռազմական ծախսերը նախատեսված են եղել 3 մլրդ 783 մլն մանաթ, որը պետք է կազմեր 2015 թվականի պետբյուջեի 17,9 տոկոսը: Ադրբեջանի 2016 թվականի պետբյուջեում նախատեսված ռազմական ծախսերը, 2015 թվականի համեմատ, մոտ երկու անգամ քիչ են:

Այս տարվա հունվարի 1-ից Ադրբեջանում զինծառայողների աշխատավարձը 30-50 տոկոսով նվազեցվել է (minval.az):

Ադրբեջանի 2016 թվականի պետբյուջեում արդեն այժմվանից 1,3 մլրդ մանաթ լրացուցիչ պակասորդ է ստեղծվել (azadlig.info):

2015 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ Ադրբեջանի պետական արտաքին պարտքը կազմել է 6 մլրդ 730,9 մլն դոլար, ինչը 3,9 տոկոսով ավելի է, քան այդ տարվա սկզբին էր: Եւ դա այն դեպքում, երբ 2015 թվականին Ադրբեջանի արտաքին պարտքի սպասարկման համար (հաշվեգրված տոկոսներով) պետբյուջեից հատկացվել էր 776,2 մլն դոլար, ինչից պարզ է դառնում, որ մարելով հները՝ Ադրբեջանն արտասահմանում նոր պարտքեր է փոխառել: 2015 թվականի հոկտեմբերի 1-ի դրությամբ Ադրբեջանի յուրաքանչյուր բնակչին մոտ 697,7 դոլար արտաքին պարտք է ընկնում:

2015 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Ադրբեջանի կենտրոնական բանկը որոշում է ընդունել անցնել ազգային արժույթի` մանաթի լողացող փոխարժեքի, ինչի արդյունքում ԱՄՆ-ի դոլարի եւ եվրոյի փոխարժեքը մանաթի նկատմամբ պաշտոնապես 47,6 եւ 47,9 տոկոսով աճել է` կազմելով համապատասխանաբար 1,55 եւ 1,685 մանաթ: Կենտրոնական բանկի որոշումով Ադրբեջանում փակվել են տարադրամի բոլոր փոխանակման կետերը: Որոշ տվյալներով` Բաքվի «սեւ շուկայում» ամերիկյան մեկ դոլարը արդեն վաճառվում է 3-4 մանաթով (reuters, azadliq.info):

Ադրբեջանի 2016 թվականի պետբյուջեն ընթացիկ տարվա մայիս-հունիս ամիսներին կվերանայվի. բյուջեում նավթի գինը պետք է վերահաշվարկվի մեկ բարելի դիմաց 30 դոլարի մակարդակով (az.azvizion.az):

Կամո Բաղդասարյան