Ամերիկայի հայկական համագումարը (Համագումար) հիշեցնում է 10 տարի առաջ ներկայիս Ադրբեջանի տարածքում գտնվող Նախիջեւանի պատմական հայկական քաղաք Ջուղայի (Ջուլֆա) հայկական քրիստոնեական գերեզմանատան եւ հարակից հուշարձանների ամբողջական ոչնչացման մասին:
Զուգահեռներն Ալիեւի եւ Թալիբանի ու ISIS-ի գործողությունների միջեւ անհերքելի են. Ամերիկայի հայկական համագումար
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, դեկտեմբերի 11, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Համագումարի փոխանցմամբ` Ադրբեջանի Իլհամ Ալիեւի վարչակարգը լիովին պատասխանատու է, բայց խուսափել է որեւէ հաշվետվությունից:
1998 թ. ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն կոչ է արել Ադրբեջանի իշխանություններին դադարեցնել ոչնչացման գործընթացը, սակայն ալիեւյան վարչակարգը վերսկսեց ոչնչացումը 2002 թ.:
Երեք տարի անց, 2005 թ. դեկտեմբերի 10-ին ադրբեջանական զինված ուժերն ավարտին հասցրեցին մնացած հին գերեզմանատան ոչնչացումը կռաններով, բուլդոզերներով եւ այլ ծանր տեխնիկայով: Գերեզմանատունն ի սկզբանե բաղկացած էր 10,000 բարդ կառուցվածքով հայկական խաչքարերից, որոնցից մի օրինակ ցուցադրված է Միավորված ազգերի կազմակերպության նյույորքյան կենտրոնական գրասենյակում: Ադրբեջանի զինված ուժերն ոչնչացրեցին այդ տարածքը եւ դրա տեղում ռազմական նպատակներով բաց օդային հրաձգարան տեղադրեցին:
Ոչնչացման մանրամասները տեսանկարահանվել էին՝ պարզորոշ ցույց տալով, որ Ադրբեջանի զինված ուժերի անձնակազմը պատասխանատու է այս պատմական վայրի ոչնչացման համար: Հետեւելով համաշխարհային բուռն արձագանքին ՝2006 թ. փետրվարին Եվրոպական խորհրդարանը քվեարկության 85-5 հարաբերակցությամբ Ադրբեջանի կառավարության կողմից Ջուղայի հայկական գերեզմանատան ոչնչացումը դատապարտող բանաձեւ ընդունեց: Բանաձեւը նաեւ կոչ արեց Ադրբեջանին թույլ տալ Եվրախորհրդարանի անդամներից կազմված պատվիրակությանն այցելել Ջուղայի հնագիտական վայրը: 2006 թ. մարտին Ալիեւի վարչակարգն արգելեց եվրոպական պատվիրակությանն այցելել պատմական վայրը: Արգելքն ուժի մեջ է մնում, քանի որ Միացյալ Նահանգներից, Եվրոպայից եւ այլ երկրներից պաշտոնյաների չի թույլատրվել այցելել վայրն ավելի քան մեկ տասնամյակ:
2007 թ. հուլիսին Ամերիկայի հայկական համագումարը Ջուղայի հայկական գերեզմանատան դիտավորյալ ոչնչացման վերաբերյալ վկայություն ներկայացրեց ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովին, միջազգային կազմակերպությունների մարդու իրավունքների եւ վերահսկողության ենթահանձնաժողովին «Իդեալներն ընդդեմ իրականության. մարդու իրավունքներն ու ԱՄՆ արտաքին քաղաքականությունը. Ադրբեջանի, Կուբայի եւ Եգիպտոսի դեպքերը» խորագրով լսումների ժամանակ:
2010թ. դեկտեմբերի 8-ին Ամերիկայի գիտության զարգացման ասոցիացիան (AAAS) հաղորդում է, որ ադրբեջանական իշխանություններն ավարտին են հասցրել տասնամյակներ տեւած արշավը՝ վերացնելու հազարավոր տարիներ թվագրվող հնագույն հայկական ներկայության հետքերը Հարավային Կովկասում: Օգտագործելով առաջադեմ արբանյակային պատկերաշար՝ AAAS–ը հաստատեց Ադրբեջանի պետական հովանավորությամբ Նախիջեւանում հայկական քաղաքակրթության վայրերի ոչնչացումը:
«Զուգահեռներն Ալիեւի կողմից քրիստոնեական հուշարձանների ոչնչացման եւ Թալիբանի ու ISIS-ի գործողությունների միջեւ անհերքելի, սակայն արձագանքների միջեւ տարբերությունն ապշեցուցիչ է», – հայտարարել են Ամերիկայի հայկական համագումարի համանախագահներ Էնթոնի Բարսամյանը եւ Վան Գրիգորյանը: «Տարբերությունը կարող է միայն բացատրվել Ալիեւի ռեժիմի եւ Թուրքիայի կառավարության կողմից գնված լոբբիստների վճարմամբ` նման հանցագործությունները կոծկելու համար, եւ այդ կոծկումը պետք է դադարեցվի», – ասացին նրանք:
Ադրբեջանի կողմից Ջուղայի ոչնչացման եւ Ամերիկայի հայկական համագումարի գործողությունների մասին արձանագրությունը հասանելի է Համագումարի կայքում Issue Center սյունատում՝ «Հին Ջուղայի հայկական գերեզմանատան ավերումը» (Old Julfa Armenian Cemetery Destruction) խորագրի ներքո:
Ամերիկայի հայկական համագումարը հիմնադրվել է 1972 թվականին: Այն ամենամեծ համազգային, ոչ կուսակցական, հասարակական կազմակերպությունն է Վաշինգտոնում, որն օժանդակում է հայկական հարցերի ճիշտ ըմբռնմանն ու լուսաբանմանը: Համագումարը 501(c) (3) կարգավիճակով անդամակցական կազմակերպություն է:
