ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 18 փետրվարի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: Դրանցից երկուսը վերաբերում են Վեներայի հետազոտությանը, իսկ երկուսը նվիրված են հսկա մոլորակների՝ Իոյի (Յուպիտեր) եւ Տրիտոնի (Նեպտուն) արբանյակների ուսումնասիրմանը։

Յուրաքանչյուր նախագիծ 3 միլիոն դոլարի ֆինանսավորում կստանա հաջորդ ինը ամիսների ընթացքում։ Հաջորդ տարի չորսից մեկ կամ երկու նախագիծը կընտրվեն տիեզերական առաքելության տեսքով իրականացման համար, հայտնում է News.am-ը։

Բոլոր նախագծերը կենտրոնացած են Արեւային համակարգի օբյեկտների վրա, որոնք ներկայում չեն հետազոտվում ՆԱՍԱ-ի կողմից։

Չորս նախագծերից երկուսը նվիրված են Վեներային։ DAVINCI+ (Deep Atmosphere Venus Investigation of Noble gases, Chemistry, and Imaging Plus — ազնիվ գազերի եւ քիմիայի խորը մթնոլորտային հետազոտություններ, ինչպես նաեւ պատկերների ստացում) ծրագիրը նախատեսում է Վեներա ուղարկել նոր սերնդի տիեզերական սարք։ Դրա բոլոր գործիքներն ամփոփված կլինեն հատուկ սֆերայի մեջ, որն իրենից կներկայացնի մեկնարկային զոնդ, որը, ընկնելով Վեներայի տաք ու խիտ մթնոլորտ, կվերլուծի մոլորակի օդային թաղանթի բաղադրությունը՝ դրա ամենավերին շերտերից մինչեւ մակերեւույթ։ Գիտնականներն ակնկալում են, որ այդ տեղեկատվությունը հնարավորություն կտա հասկանալ գործընթացները, որոնք հանգեցրել են մթնոլորտի ստեղծմանը, ինչպես նաեւ պարզել վերջապես, թե գոյություն ունեցել են արդյոք երբեւէ Վեներայի վրա ծովեր ու օվկիանոսներ, որոնցում պոտենցիալ կերպով կարող էր կյանք ծնվել։ Զոնդը հագեցած կլինի խցիկով, որը կնկարահանի մեկնարկր ողջ գործընթացը։

Երկրորդ առաքելության շրջանակներում, որը գիտնականներն անվանել են VERITAS (Venus Emissivity, Radio Science, InSAR, Topography, and Spectroscopy — ճառագայթային ունակություն, ռադիոհետազոտություններ, սինթեզացված սարքավորումներով ինտերֆերոմետրիկ ռադար եւ տեղագրություն ու սպեկտրոսկոպիա), ծրագրվում է Վեներայի ուղեծիր ուղարկել մի սարք, որը հագեցած կլինի հզոր ռադիոլոկացիոն սարքերով։ Դրանք թույլ կտան նայել խիտ մթնոլորտի միջով, ուսումնասիրել մոլորակի մակերեւույթը եւ ակտիվ գործընթացների՝ սալերի տեկտոնացման կամ վուլկանացման նշաններ փնտրել։ Արդյունքում ծրագրվում է պարզել, թե ինչպես է զարգացել մոլորակը, եւ ինչով է նրա զարգացումը տարբերվում Արեգակնային համակարգին չափերով ու դիրքով մոտ գտնվող Երկրի երկրաբանական էվոլյուցիայից։ Մակերեւույթի բարձր ցուցանիշները նկարահանող InSAR սարքի օգնությամբ կստեղծվի Վեներայի տեղագրության եռաչափ մոդելը։

Երրորդ առաքելությունը՝ Io Volcanic Observer (IVO)-ն, պետք է մի քանի անգամ շատ մոտենա Յուպիտերի արբանյակ Իոյին։ Հայտնի է, որ Իոն պատված է զանգվածային հրաբուխներով։ IVO առաքելությունը կօգնի պարզել, թե որտեղից է հայտնվում մագման, որը սնում է այդ հրաբուխները, եւ ինչպես են դրանք իրականում ժայթքում։ Իոն տաքանում է Յուպիտերի գրավիտացիայի անընդհատ ազդեցությունից, եւ ավելի հրաբխային ակտիվ մարմին է Արեգակնային համակարգում։ Ընդ որում, ոչինչ հայտնի չէ նրա ընդերքում մագմատիկ օվկիանոսի գոյության մասին։ Յուպիտերի արբանյակի մանրամասն ուսումնասիրությունը թույլ կտա հասկանալ, թե ինչպես են օբյեկտի վրա ազդում հոսքային ուժերը, ինչպես են ձեւավորվում եւ էվոլյուցիա ապրում Երկրին չնմանվող այս քարքարոտ մոլորակային մարմինները։

Վերջին TRIDENT առաքելությունը կուղարկվի Արեգակնային համակարգի ծայրամաս՝ Նեպտունի ամենամեծ արբանյակ Տրիտոնի մոտ, որը, չնայած այն բանին, որ հեռու է գտնվում Արեւից եւ, հետեւաբար, չափազանց սառն է, տարօրինակ ակտիվ է։ Օրինակ, նրա մակերեւույթին գործում են գեյզերներ եւ սառցե հրաբուխներ։ Ծրագրվում, է, որ տիեզերական սարքը կթռչի Նեպտունի կողքով, իսկ Տրիտոնի վրա այն կփնտրի ընդհատակյա օվկիանոս եւ կպարզի այս սառը մոլորակային մարմնի տարօրինակ ակտիվության պատճառը, որի վրա, այնուամենայնիվ, կարող է կյանք լինել։

Գիտնականները ենթադրում են, որ Տրիտոնը նախկինում եղել է Կոյպերի գոտու օբյեկտ՝ Պլուտոնի նման, սակայն շատ է մոտեցել Նեպտունին եւ հայտնվել է նրա գերության մեջ։ Այն ամենը, ինչ գիտենք այդ մոլորակային մարմնի մասին, ստացվել է «Վոյաջեր-2» զոնդից, որն այժմ արդեն գտնվում է միջաստղային տարածքում։ Գիտնականները հուսով են, որ նոր առաքելությունը անգին վկայություններ կհավաքի այդ զարմանալի, Արեից այդքան հեռու մոլորակի մասին, որն ունի իոնոսֆերա, որի մեջ օրգանական ձյուն է տեղում, եւ հնարավոր է, ներքին օվկիանոս։