«Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցություն» հասարակական կազմակերպության ղեկավար, քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադարձավ ԵՄ գերագույն հանձնակատար Ֆեդերիկա Մոգերինիի առաջիկա այցին, Հայաստանի ու ԵՄ-ի միջև կնքվելիք նոր փաստաթղթի բովանդակային ուղղություններին և հարցին,թե եր՞բ է հնարավոր վիզաների ազատականացում Հայաստանի ու ԵՄ-ի միջև:
Մոգերինիի այցը վկայում է, որ ՀՀ-ն հասկանում է ԵՄ-ի հետ նախկին հարաբերությունները վերականգնելու կարևորությունը. քաղաքագետ
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 1 մարտի, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: -Պարո՛ն Գրիգորյան, այսօր Հայաստան է ժամանելու ԵՄ գերագույն հանձնակատար Ֆեդերիկա Մոգերինին: Նման բարձր մակարդակի այց ԵՄ շրջանակներից եղե՞լ էր և արդյո՞ք Մոգերինիի այցը վկայում է, որ Հայաստան-Եվրամիություն հարաբերությունները 2013-ի սեպտեմբերի 3-ից հետո մոտենում են նախկին մակարդակին:
- Նման բարձր մակարդակի այցելություններ կատարել և՛ Հերման Վան Ռամպոյը, և՛ Ժոզե Մանուել Բարոզոն, բայց Ձեր մատնանշած ամսաթվից հետո, երբ մենք հրաժարվեցինք ստորագրել ասոցիատիվ պայմանագիրը, նման մակարդակի այցեր չէին եղել: Երբ Հայաստանը դարձավ Եվրասիական տնտեսական միության անդամ, ակնհայտ էր, որ Եվրոպայից շատ բարձր հասարակություն չէ, որ պետք է գա: Եվ հիմա, երբ Հայաստանի հրավերով գալիս է Մոգերինին և, իրոք, դա շատ բարձ մակարդակի ու շատ կարևոր այց է: Դա խոսում է այն մասին, որ իրենք, այնուամենայնիվ, ինչ-որ հույսեր կապում են Հայաստանի հետ և ինչ-որ հետաքրքրություններ ունեն Հայաստանի նկատմամբ: Եվ, բացի այդ, քանի որ դրա նախաձեռնողը Հայաստանն է, դա ցույց է տալիս, որ Հայաստանը, միգուցե հարկադրաբար, բայց հասկանում է, որ պետք է աշխատի Եվրոպայի հետ ու վերականգնի հարաբերությունների մակարդակը: Եվ դա կարող է վկայել այն մասին, որ նոր փաստաթուղթը, որը պետք է ստորագրվի, այնուամենայնիվ, բարձր մակարդակի վրա է լինելու:Ու դրա գլխավոր պատճառն այն է, որ Եվրասիական տնտեսական միություններում մենք ոչ մի արդյունք չենք տեսնում: Ինչ վերաբերում է եվրոպական կողմին, ապա ուզում եմ բերել վիճակագրություն, թե Մոգերինիի այցերի ձևաչափերը ԵՄ ի՞նչ առաջնահերթությունների մասին են խոսում: Այսինքն` առանձին Վրաստան ու առանձին` Ուկրաինա, հիմա մեկ տարածաշրջանային այց Հայաստան ու Ադրբեջան: Այսինքն` երկրներ, որոնք ստորագրել են ասոցիատիվ պայմանագիրը և երկներ, որոնք չեն ստորագրել: Այսինքն՝ ամեն դեպքում, ինչ-որ տարբերություն կա:
-Այցի, ընթացքում, որքանով հայտնի է, կա նաև քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ձևաչափ: Սա, պայմանական ասած, պրոտոկոլի շրջանակներո՞ւմ, թե՞ ինչ- որ հատուկ հարցեր են քննարկվելու:
-ԵՄ-ից եկող գրեթե բոլոր պատվիրակությունները պաշտոնական հանդիպումներին զուգահեռ ունենում են նաև հանդիպումներ քաղհասարակության, փորձագետների հետ:
-Փետրվարի 17-ին Բրյուսելում կայացավ ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունների նոր իրավական հիմք ձևավորելու շուրջ բանակցությունների երկրորդ փուլը, հրապարակվեց փաստաթղթի առաջին գլուխը: Ի՞նչ դետալներ կան փաստաթղթում, որոնց մասին Ձեզ հայտնի է:
-Ես գիտեմ ոչ թե այս կամ այն գլուխը, այլ ընդհանուր օրակարգը, որ դրված է փաստաթղթում: Ամեն դեպքում հստակ է, որ խոսքը, հիմնականում՝ սեկտորալ համագործակցության մասին է, որը, եթե հիշում եք, ասոցիատիվ պայմանագրի առաջին` քաղաքական մասն էր. գյուղատնտեսություն, տրանսպորտ և այլն: Բացի այդ, ինձ շատ ուրախացրեց հարցը` կապված Ղարաբաղյան հիմնախնդրին, հայ-թուրքական հարաբերություններին: Եվ պարզ է` առևտրի: Բայց հիմա առևտրի հետ կապված հիմնական պրոբլեմն այն է, որ իրենք պետք է ճշտեն այն սահմանափակումները, որոնք գալիս են մեր` ԵՏՄ-ին անդամակցությունից և ի՞նչ մակարդակի հնարավորություններ են մեզ տրվում Եվրոպայի հետ առևտրում: Եվ սա հենց գլխավոր թեման է, որքանով ես եմ հասկանում:Եվ այստեղ, ըստ իս, շատ կարևոր է, հասկանալ, որ ԵՏՄ-ում ստանձնած մեր պարտավորությունների առումով մենք մոտ ապագայում ոչ մի դրական բան չենք ստանա:
-Եթե ամփոփելու լինենք, որ ԵՄ պաշտոնյաների, օրինակ` ՀՀ-ում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար Պյոտր Սվիտալսկու` Հայաստանի հանդեպ հայտարարությունների առավել հավակնոտ ելևէջներ են հնչում, մասնավորապես, որ Հայաստանը պետք է հասկանա զարգացման հեռանակարը Եվրոպայի հետ։ Ինչպես նաև ընդգծվեց, որ ԵՄ-ն Հայաստանին տարեկան 50 միլիոն եվրոյի չափ գումար է տրամադրում` իր բարեփոխումների ու այլ ծրագրերի համար:
-Այո՛, իրենք շարունակում են հույսեր կապել Հայաստանին հետ և ակնհայտ է, թե ինչու: Պատճառ առաջին. Հայաստանն, իրոք, Եվրոպայի մասն է` ուր էլ մտնի` Եվրասիական միություն, թե Եվրոպական միություն: Այո՛, մենք հին Եվրոպայի մասը չենք, բայց մենք Արևելյան Եվրոպայի մասն ենք, մենք քրիստոնյա ժողովուրդ ենք, մենք ոչ մի հարցում չենք առաջացնում պրոբլեմ: Նկատի ունեմ հանցագործություններ, անօրինական միգրացիա: Նաև լավ պարտնյոր ենք Եվրոպայի համար: Դա է պատճառը, որ նրանք ուզում են աշխատել մեզ հետ: Բայց մենք էլ պետք է հասկանանք, որ մեր քայլերով պետք է խրախուսենք Եվրոպային դա անել: Այ, Դուք շոշափեցիք` 50 միլիոն, բայց դա 50 միլիոն չէ, որովհետև դրանք ուղղակի մոտակա ծրագրերն են, իսկ աջակցությունը շատ ավելին է եղել: Եվ ուզում եմ հիշեցնել,որ բացի ԱՄՆ-ից ու ԵՄ-ից մեզ ոչ ոք նման ֆինանսական աջակցություն չի տրամադրում: Եվ հենց դա է պատճառը, որ մենք պետք է արագացնենք այդ բանակցությունների պրոցեսը, որ ԵՄ-ի հետ փաստաթուղթ ունենանք:
-ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը ասել է հետևյալը. մեջբերում եմ` «Ժամանակն է արդեն քննարկել Եվրոպայի հետ առանց վիզային ռեժիմի անցնելու հարցը»: Այդ հարցը որքանո՞վ է օրակարգում: Տեղյա՞կ եք:
-Չեմ համարձակվի ասել, որ վիզաների ազատականացումն այս տարվա համար կարող է ակտուալ դառնալ, բայց ուզում եմ հիշեցնել, թե մենք հիմա այս առումով ինչ փուլում ենք գտնվում: Հիշեցնենք, որ այստեղ 3 փուլ կա. վիզաների դյուրացում, երկրորդը` վիզային երկխոսություն, երրորդը` վիզաների ազատականացումն է: Այսինքն` ուզում եմ հիշեցնել, որ Ռիգայի գագաթնաժողովում որոշում ընդունվեց Հայաստանին տալ երկրորդ փուլին` վիզա–դիալոգին անցնելու հնարավորություն, քանի որ մենք դյուրացման պրոցեսը հաջող ենք իրականացրել ընդհանուր առմամբ: Այս դաշտը ենթադրում է հակակոռուպցիոն ու հակախտրական օրենսդրության` սեռական փոքրամասնություններ, կանանց իրավունքներ և այլն, ընդունում և կիրարկում: Այդ երկրորդ փուլը հաղթահարելուց հետո արդեն կբացվի վիզային ազատականացման հնարավորություն:
