19-րդ դարի վերջից Ադրբեջանի ինքնագիտակցության կազմավորման հիմքում ընկած էր հայերի հակադրումը. այդ մասին հաճախակի գրում էին ադրբեջանական մտավորականությունը:
Ադրբեջանական հասարակությունն արդեն վարակված է հայատյացությամբ. Անժելա Էլիբեգովա
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, սեպտեմբերի 25, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ: «Արցախպրես»-ի թղթակցի հաղորդմամբ՝ այս մասին այսօր կայացած ԱՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան Ռուբեն Մելիքյանի մամլո ասուլիսի ժամանակ, խոսելով «Հայատյացությունն Ադրբեջանում. կազմակերպված ատելության խոսքն ու թշնամությունն ընդդեմ հայերի» հատուկ զեկույցի մասին, ասել է ադրբեջանագետ Անժելա Էլիբեգովան: Նրա խոսքով՝ այդ հակադրումը հայերի նկատմամբ աստիճանաբար հասցրել է ադրբեջանցիների բացասական վերաբերմունքի ձևավորմանը:
Ըստ Ա. Էլիբեգովայի՝ սովետական շրջանում ադրբեջանցիների հակադրումը հայերի նկատմամբ կրում էր ծպտյալ բնույթ, բայց այն հետագայում բերել է ցավալի և ծանր հետևանքների. 1988 թվականին Սումգայիթում, որից հետո նաև Բաքվում տեղի են ունեցել հայերի ջարդեր:
«Ադրբեջանն անկախացումից ի վեր որդեգրել է հայատյացությունը՝ որպես պաշտոնական քաղաքականություն. հայատյացությունը երկրում վեր է ածվել գաղափարախոսության: Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի ամեն գրեթե երկրորդ ելույթում տեսնում ենք հայատյացության դրսևորուման փաստեր, որ հայերը իբր «վանդալ են», «ֆաշիստ», «բարբարոս», «ադրբեջանցիների թշնամի» և այլն: Ադրբեջանի նախագահի նման թեզերը իր հասարակության կողմից ընդունվում են: Ադրբեջանի պաշտոնյաներն և նրանց մամուլն էլ նույն հայատյացության թեզերը շարունակում են հասցնել հասարակությանը:
Ըստ իս, խնդրի ամենալուրջ դրսևորումներից մեկն իրենց իսկ երեխաների հանդեպ հոգեբանական ճնշում գործադրելն է. նրանց մեջ մանկուց ատելություն են սերմանում: Ադրբեջանի իշխանությունը չի պատրաստվում լուծում տալ հայատյացության խնդրին: Ադրբեջանական հասարակությունն արդեն վարակված է հայատյացությամբ: Եթե նրանք սկսեն փոխել իրենց քաղաքականությունը, «մաքրեն» դասագրքերը, մամուլը, հասարությանը քարոզեն հայերի հանդեպ հանդուրժողականություն, ապա դրա համար առնվազն պետք է մի քանի սերունդ փոխվի:
Այսօրվա դրությամբ ես նման միտումներ և հարցի լուծում չեմ տեսնում: Մի քանի ցայտուն օրինակ բերեմ. Ադրբեջանում չեն թողնում երկիր մուտք գործեն այն մարդիկ, ովքեր կրում են հայկական ազգանուններ: Հետապնդում են նույնիսկ այն մարդկանց, որոնց նախնիներից որևէ մեկը հայ է եղել: Կատարված ցանկացած բացասկան երևույթ կամ արարք կապում են հայերի հետ և այլն»,-մասնավորապես ավելացրել է Ա. Էլիբեգովան:
