Ստեփանակերտից շուրջ 60 կմ դեպի հյուսիս տեղակայված են Արցախի Հանրապետությունում խոշորագույն՝ Սարսանգի ջրամբարն ու ՀԷԿ-ը, որն ապահովում է հանրապետության էլեկտրաէներգիայի պահանջարկի 60%-ը:
Լեռնային Ղարաբաղի թանկարժեք փիրուզը. Սարսանգ
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ, 13 ՄԱՐՏԻ, ԱՐՑԱԽՊՐԵՍ։ Մայրաքաղաքից դեպի ջրամբար տանող երկու ճանապարհ կա: Կարճ ճանապարհը գյուղական է: Փոքր-ինչ երկար գնալու դեպքում կարելի է մայրուղով այնտեղ հասնել Մարտակերտով: Սակայն որ ճանապարհն էլ ընտրեք, լճի տեսարանի գեղեցկությունը՝ խոշոր ափերով եւ հրաշալի փիրուզագույն ջրերով, կստիպի մոռանալ ճամփորդության դժվարությունների մասին:
Սարսանգի ջրամբարը ոչ միայն հանրապետության տնտեսության կարեւոր մասն է, ռազմավարական օբյեկտ, այլեւ հարեւան Ադրբեջանի կողմից տարատեսակ հարձակումների եւ ապատեղեկատվության առարկա: Սարսանգի ՀԷԿ-ի, ԼՂՀ տնտեսությունում դրա դերի մասին NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում պատմեց Սարսանգի ՀԷԿ-ի ղեկավար Գրիգոր Գրիգորյանը:
Սարսանգի ջրամբարի ամբարտակի շինարարությունը սկսվել է 1966 թվականին եւ շարունակվել մի ամբողջ 10 տարի՝ մինչեւ 1976 թվականը: Ամբարտակի բարձրությունը 120 մետր է, երկարությունը՝ 550 մետր, իսկ ստորին հատվածի լայնությունը՝ շուրջ 500 մետր: Ջրամբարի տարողությունը շուրջ 600 մլն խորանարդ մետր է, որից կարելի է օգտագործել մոտ 550 մլն խ.մ-ը, այսինքն՝ գրեթե 50 մլն-ը «մեռած ջուր է»:
«Նման ամբարտակներն աշխարհում շատ քիչ են, այդպիսիք հիմա պարզապես չեն կառուցում: Մեր ամբարտակի կառուցման ժամանակ բետոն չի օգտագործվել: ՀԷԿ-ը երկու միավորից է բաղկացած, յուրաքանչյուրը՝ 25 ՄգՎտ հզորությամբ: Կայանն աշխատում է արդեն 39 տարի, եւ շատ լավ վիճակում է՝ բարեխիղճ շահագործման եւ ժամանակին կատարվող վերանորոգման շնորհիվ»,- նշեց ՀԷԿ-ի ղեկավարը: Ի դեպ, Գրիգոր Գրիգորյանը ՀԷԿ-ում աշխատում է 1986 թվականից: Աշխատել սկսել է որպես էլեկտրիկ, իսկ 2010 թվականից ղեկավարում է կայանը:
Նրա խոսքով, Արցախում կայանը հզորությամբ առաջին ՀԷԿ-ն է: Այն ապահովում է հանրապետության էլեկտրաէներգիայի պահանջարկի 40-ից մինչեւ 60%-ը, իսկ նոր ՀԷԿ-երի հետ միասին՝ 70%-ը:
«Հիմա ջրամբարում ջրի ամենացածր մակարդակն է: Ջուրը սեզոնային է օգտագործվում: Մարտից գետերի մակարդակը սկսում է բարձրանալ եւ, համապատասխանաբար, նաեւ ջրամբարի ջրի մակարդակը»,- նշեց կայանի ղեկավարը:
Գրիգորյանը նաեւ հավելեց, որ հիմնանորոգման ժամանակ մասնագետներ են հրավիրում Հայաստանից, իսկ որպես այդպիսին, կայանը դեռեւս խնդիրներ չի ունեցել:
Կայանի աշխատանքը սեզոնային է. ձմռանը, երբ էլեկտրաէներգիայի սպառման ծավալներն աճում են, ջրառը մեծանում է: Տարվա տաք եղանակներին ավելի քիչ էլեկտրաէներգիա է արտադրվում: Այդ առիթով էլ ոռոգման նպատակով Սարսանգից ջուր ստացող ադրբեջանական կողմը, ամբարտակի «վթարայնության» պատրվակով, անսահմանափակ ջուր է պահանջում: Ոռոգման սեզոնը սկսվում է ապրիլին եւ ավարտվում օգոստոս-սեպտեմբերին: Ամռան շրջանում ջուրը հավաքվում է: Սակայն ադրբեջանական կողմը, հարցը խաղաղությամբ եւ փոխադարձ համաձայնությամբ լուծելու փոխարեն, փորձում է շանտաժի ճանապարհով առաջ գնալ: Մի քանի տարի առաջ ԼՂՀ փոխվարչապետ Արթուր Աղաբեկյանը դիմել է ադրբեջանական կողմին՝ առաջարկելով համաձայնության գալ Սարսանգի ջրամբարի ջուրը համատեղ օգտագործելու շուրջ: Բայց՝ ապարդյուն: Ադրբեջանական կողմն այնքան է քաղաքականացնում հարցը, որ տարածաշրջանային այցերից մեկի ժամանակ Մինսկի խմբի համանախագահները նաեւ ջրամբար այցելելու ցանկություն են հայտնել: Ամեն դեպքում, ջրամբարի հուսալիության մասին է խոսում նաեւ այն հանգամանքը, որ ջրամբարի մերձակայքում մի քանի ղարաբաղյան գյուղ կա, երկու ՀԷԿ Մատաղիսում, ինչպես նաեւ բավական մեծ միջոցներ են ներդրվում ենթակառուցվածքների զարգացման համար:
